Nieuws
2019 was een dramatisch jaar voor de Boliviaanse bossen. 5,3 miljoen hectare bosgebied ging op in vlammen en 6 vrijwillige brandweerlieden verloren hun leven. Sinds enkele weken zijn er opnieuw branden gesignaleerd in het Oosten van Bolivia, meer bepaald in het natuurpark Otuquis in Puerto Suarez; een gebied dat grenst aan Paraguay en Brazilië. De vuurzee verspreidt zich aan een razendsnel tempo en het brandende gebied beslaat inmiddels ook San Matías en Guarayos in het departement Santa Cruz, het nationaal park Madidi in het departement van La Paz, het nationaal park Tunari in departement Cochabamba, en het nationaal reservaat van Sama.
Illegale houtkap en COVID-19
Het is niet duidelijk wat het vuur in de Boliviaanse bossen deed ontspringen, maar het feit dat het ook dit jaar opduikt, verwondert lokale NGO´s niet. Net zoals vorig jaar ligt een combinatie van extreme temperaturen, grote droogte en ontbossingen ten behoeve van de uitbreiding van landbouw-en vleesproductie aan de basis van de branden. COVID-19 is dit jaar het olie op het vuur.
In Bolivia werden voor de bestrijding van het coronavirus zeer strikte maatregelen aan de bevolking opgelegd. In Santa Cruz mogen inwoners bijvoorbeeld maar een dag per week hun woning verlaten en sommige Boliviaanse wijken werden zelfs volledig afgesloten van de buitenwereld. Mensen worden enorm beperkt in hun bewegingsvrijheid, waardoor voor velen ook werken vaak niet mogelijk is.
In verschillende sectoren wordt geschoven met personeel, opdat zoveel mogelijk mensen zich zouden inzetten om de verspreiding van het virus in te dammen. Ook de officiële instanties of inwoners uit de lokale gemeenschappen die zich gewoonlijk wijden aan de controle van de bossen, worden dus beperkt in hun bewegingsvrijheid of springen bij op een andere post, waar ze hun handen vol hebben aan het tegengaan van het virus. De maatregelen zorgen er zo onrechtstreeks voor dat de kwetsbare bossen minder bewaakt worden.
Door die verminderde aanwezigheid of zelfs volledige afwezigheid van toezicht op de bossen krijgt de illegale houtkap vrij spel. Anders dan verwacht is er dus sinds begin dit jaar, ondanks het uitbreken van COVID-19, sprake van een toename in het aantal illegale ontbossingen.
Het gevolg van deze stijging van selectieve (illegale) houtkap is het degraderen van de bodem en het veranderen van de structuur van het bos, wat het een pak kwetsbaarder maakt voor branden. Voeg aan die bodemdegradatie ook klimaatverandering toe, in de vorm van felle winden en hoge temperaturen, en je hebt het ideale recept voor een bosbrand.
De branden beginnen vaak aan de rand van het bos of op landbouwgebied. Soms ontstaan ze bewust, om het land makkelijker te kunnen bewerken of om onkruid weg te werken, maar vaak slaan ze ook ongewild over naar nabijgelegen bosrijk gebied. Een gezond bos zal hier niet meteen door doodgaan, maar het zal wel kwetsbaarder zijn bij nieuwe branden.
De precaire situatie in Bolivia gaat van kwaad naar erger, nu ook de broodnodige versterking van de brandpreventieteams, ingezet uit andere delen van het land, omwille van de coronamaatregelen moeilijk of geen toelating krijgen om zich te verplaatsen naar getroffen gebied. Hierdoor raken experten niet ter plaatse en moeten onderbemande gemeenschappen – die vaak zelf ook zeer zwaar getroffen zijn door het virus – zichzelf behelpen.
Rampzaliger dan de bosbranden van vorig jaar
Sinds begin dit jaar tot en met 22 juli werden door het Ministerie van Milieu en Water al 8,3% meer warmtebronnen gedetecteerd dan tijdens dezelfde periode in 2019. Daarnaast is het problematisch dat er meer brandhaarden (11,3%) voorkomen in bosrijk gebied, dan in beschermde bossen (42%).
De huidige coronacrisis heeft in Bolivia haar piek bovendien nog niet bereikt, wat zorgen baart over hoe die cijfers in de toekomst zullen evolueren.
In 2019 zorgde de rook van de bosbranden voor heel wat ademhalingsproblemen bij omwonenden, onder meer bij de inwoners van Santa Cruz. Ook het coronavirus treft het departement hard en maakte er al meer dodelijke slachtoffers dan in andere gebieden. Het gebrek aan gezondheidsposten en ziekenhuizen in ruraal gebied zorgt ervoor dat patiënten uit departementen zoals Santa Cruz nergens terecht kunnen, noch voor de gevolgen van de branden, noch voor de gevolgen van het virus. In stedelijk gebied is er bovendien geen ruimte over, niet voor mensen uit de stad, laat staan voor mensen uit ruraal gebied.
BOS+
Bosbranden zijn doorgaans een ver-van-mijn-bedshow voor Vlaamse nieuwsmedia. Enkel wanneer ook invloedrijke stadsbewoners of inwoners uit eigen land in rook gehuld worden, wordt er – meestal kort – over gecommuniceerd. Daarnaast werpt ook het nieuws uit grootmacht Brazilië een schaduw over andere Latijns-Amerikaanse landen zoals Bolivia, die evenzeer aandacht verdienen van media om de zorgwekkende situatie in het land aan het licht te brengen.
BOS+ tracht de situatie daarentegen wél de nodige aandacht te geven en werkt samen met lokale NGO’s en gemeenschappen in Bolivia aan de verkoop van bosproducten, duurzaam bosbeheer en het uitwerken van lokaal beleid. Daarnaast willen we de gemeenschappen helpen aan de pandemie het hoofd te bieden, door mee te zoeken naar oplossingen om ook tijdens de coronacrisis het bos te beschermen. Wij zijn er immers van overtuigd dat de beste manier om bos te beschermen komt vanuit deze lokale gemeenschappen. Deze verantwoordelijkheid geeft hen eigenaarschap, waardoor het bos door hen als waardevol wordt ingeschat en daardoor een betere bescherming geniet.
