FAQ - BOSBEHEER

Zelf een bos beheren of aanplanten

• Ik wil een stukje bos of bebosbare grond kopen maar hoe begin ik daaraan

  Grond zoeken

  Je houdt hiervoor best de gangbare immosites in de gaten: Immoweb, Immovlan, Biddit,… Soms wordt er ook bos te koop aangeboden op www.landbouwgrondtekoop.be. Andere sites gespecialiseerd in landbouwgrond of buitengebied zijn:

  • https://www.comptoir-foncier.be/nl/ 
  • https://www.boerenhuys.be/nl/home 
  • https://vanhovevastgoed.be/te-koop/ 
  • https://www.agrovastgoed.be/nl/  

   

  Good practices

  We vinden dat quasi elke bosuitbreiding in Vlaanderen een meerwaarde heeft. Maar een aantal zaken maken een bebossing extra waardevol:

  • Als het bos naast bestaand bos ligt, zeker als dat bestaand bos een oud bos is.
  • Als het perceel in een groene bestemming ligt

  Daarnaast zijn er ook een aantal redenen om een perceel niet aan te kopen om te bebossen:

  • Als er pacht rust op het perceel, is de kans klein dat er op korte termijn bos op gerealiseerd kan worden. Dit staat meestal vermeld in het zoekertje, of is na te vragen bij de verkoper.
  • Als er reeds een hoge ecologische waarde aanwezig is buiten de bossfeer (beschermde graslanden vb.). Dit kan je best nagaan op de Biologische Waarderingskaart (BWK) op geopunt.be. Deze gegevens zijn echter niet altijd up to date: de toestand op het terrein kan soms anders zijn dan de BWK aangeeft. Ook op juridisch vlak zijn er drempels (verbod tot wijzigen of vergunningsnoodzaak) ingebouwd om waardevolle vegetaties om te vormen naar bos. Vb. in het Vlaams Ecologisch Netwerk, Speciale Beschermingszones etc.  Daarnaast rust er op sommige percelen ook een bescherming vanuit Onroerend erfgoed om bepaalde vergezichten of cultuurhistorische landschappen te beschermen.

  Deze wetgeving vanuit Natuurbescherming en Onroerend erfgoed is complex. Wanneer je bebossingswensen hebt voor een concreet perceel, kan je contact opnemen met info@bosplus.be. Wij kunnen meestal goed inschatten welke vergunning(en) nodig zijn en wat de kans is dat je deze vergunning(en) zal krijgen.

  • Als het perceel een historisch permanent grasland is, is bebossing hierop niet gewenst. Dit kan je controleren op deze kaartlaag op Geopunt.

   

  Welke financiële steun is er beschikbaar?

  Voor de aankoop van gronden om te bebossen is er geen structurele subsidie. De voorbije jaren is er wel elk jaar een projectoproep geweest, waarmee de aankoop van gronden (deels) gefinancierd kon worden.

  Daarnaast is de subsidie voor bebossing van de Vlaamse overheid (zie verder) van € 25.000 per hectare ook hoger dan de directe kosten die doorgaans met een bebossing gepaard gaan. Het grondwaardeverlies dat bebossing veroorzaakt is hier dus deels in meegenomen. Maar niet alle percelen komen in aanmerking voor het volledige bedrag van deze subsidie. Voor de kosten van de bebossing kan u ook aanvullend beroep doen op het Bosfonds van BOS+ (zie verder).

   

  Projectoproep aankoop gronden bebossing – boscompensatiefonds

  Deze projectoproep wordt gefinancierd met middelen uit het boscompensatiefonds van de Vlaamse overheid. Er bestaat geen garantie dat deze projectoproep ieder jaar herhaald wordt. De belangrijkste voorwaarden zijn doorgaans:

  • Minimale oppervlakte van 0,5 ha (5.000 m²)
  • de grond moet liggen in een gebied met ruimtelijke bestemming ‘bos’, ‘overig groen’ of reservaat en natuur’, of in speciale beschermingszones (SBZ).

   

  Let op!

  • Deze steun wordt niet automatisch toegekend, er wordt geselecteerd door een jury uit de ingezonden projectvoorstellen, voor zover het budget het toelaat.
  • Op het moment van de aanvraag mag je nog geen eigenaar zijn. Je kan dus wel de aankoop al voorbereiden, maar de akte mag nog niet verleden zijn op het moment van de projectaanvraag. Je kan pas een dossier indienen als de projectoproep gelanceerd wordt. Dat gebeurt meestal eind januari/begin februari.
  • Er is ook een deadline voor het indienen van het projectvoorstel, meestal 30 april van het lopende jaar.

  De voorwaarden, meer informatie en het verloop van de procedure van de projectoproep van vorig jaar kan je vinden op deze webpagina: https://www.natuurenbos.be/projectsubsidies-aankoop.

   

  Subsidie voor bebossing van de Vlaamse overheid

  De gewestplanbestemming beïnvloedt de subsidies van de Vlaamse Overheid die je kan ontvangen voor bebossing, het bedrag varieert van 0 tot € 25.000/ha.

  • In bestemmingen die aangeduid zijn als landbouwgebied in Ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP’s) of die liggen in Herbevestigd Agrarisch gebied (HAG), bedraagt de subsidie € 3.500/ha.
  • In industriegebied kan je geen subsidies ontvangen.
  • In de andere bestemmingen bedraagt de subsidie € 25.000/ha

  Om te weten welke subsidie het perceel dat je op het oog hebt zou krijgen, kan je het perceel op deze website ingeven, en de subsidie berekenen: https://www.bosteller.be/subsidiesimulator.

  Een kanttekening hierbij: als het perceel in landbouwgebied volgens het gewestplan ligt, maar niet is aangeduid als landbouwgebied in een RUP en niet in HAG ligt, dan mag het perceel de laatste twee jaar niet in professioneel landbouwgebruik zijn, anders ontvang je geen subsidie. Het is dus wel mogelijk om het perceel twee jaar te laten rusten, om dan tot bebossing over te gaan om de subsidie te kunnen ontvangen. Als dit niet duidelijk is, mag je het resultaat hiervan ook naar mij doorsturen, dan kunnen we het samen bekijken.

  De voorwaarden van deze subsidies vind je op de volgende website: https://natuurenbos.vlaanderen.be/subsidies/subsidies-bebossing-en-herbebossing/subsidie-bebossing

   

  Bosfonds van BOS+

  Voor bebossingen kan u ook beroep doen op ons Bosfonds. Wij voorzien €7.000/ha aan steun voor bebossingen, die combineerbaar is met bovenstaande subsidies. Dit fonds wordt gespijsd met geld van sponsors en donateurs. Daarnaast biedt het fonds ook de mogelijkheid aan BOS+ om professionele ondersteuning te bieden bij alles wat de maken heeft met bosuitbreiding (vergunningen, subsidies, plantplan, contacten met aannemer, supervisie bij aanplant). Afhankelijk van de BOS+ input gaat een deel van de steun hiernaartoe. De eigenaar blijft altijd minimum € 5.050/ha ontvangen. De minimumoppervlakte om beroep te kunnen doen op het bosfonds is  0,5 ha, voor kleinere oppervlaktes is het omwille van schaal niet mogelijk om ondersteuning te bieden. Deze steun kan gecombineerd worden met de subsidies van de Vlaamse overheid.

   

  Welke vergunningen heb je nodig om te bebossen?

  Ook de nodige vergunningen variëren per locatie. In het beste geval heb je geen vergunning nodig. De meest voorkomende vergunning is de vergunning voor bebossing in landbouwgebied. Deze vergunning moet aangevraagd worden bij het college van burgemeester en schepenen. Of een vergunning zal verleend worden, is dus sterk afhankelijk van de lokale politiek. Maar er zijn nog een aantal factoren die meespelen, zoals beschermd cultuurhistorische landschappen.  

• Ik heb een stukje grond waar ik graag een (voedsel)bos wil planten?

  Wil je graag een voedselbos? Dan kan je in deze publicatie al heel wat informatie vinden: de haalbaarheid van het planten van een voedselbos op verschillende vlakken (juridisch en economisch). Er is ook een hoofdstuk gewijd aan ontwerprichtlijnen die je in gedachten kan houden voor het creëren van een voedselbos.

  Zeer kort samengevat:

  tenzij er een of andere natuur- of landschapsbeschermingsregel geldt (VEN, SBZ, historisch permanent grasland, beschermd erfgoed, groene bestemming…), zijn er voor het aanplanten van bomen (die juridisch niet als een bos beschouwd worden) geen vergunningen nodig.

  Afstandsregels tot perceelsgrenzen gelden wel altijd: bomen en struiken die hoger worden dan 2 m, moeten op minimum 2 m afstand van de perceelsgrens geplant worden. Bomen/struiken die kleiner blijven dan 2 m (aalbessen, frambozen vb. of geschoren hagen) moeten op 0,5 m. Aan spoorwegen, waterwegen, leidingen kunnen nog andere afstandsregels gelden. Lokaal kunnen de afstandsregels verschillen, dus vraag advies bij je gemeente als je dicht bij perceelsgrenzen zou aanplanten.

  Voor constructies/grondverzet is er bijna altijd wel een omgevingsvergunning nodig.

  Professionele landbouwers kunnen beroep doen op een aanplantsubsidie bij registratie als boslandbouwsysteem, verder zijn er geen structurele subsidies voor het aanplanten van een voedselbos.

  Voor een bebossing met enkel inheemse soorten, zijn er bebossingssubsidies waarop je beroep kan doen. Op landbouwbestemming moet je dan minsten 0,5 ha bebossen. Er zijn twee types subsidies. Je kan op Bosteller.be – Subsidies kijken in welk systeem jouw perceel zou vallen. Als je voor een bebossing zou gaan, heb je op een landbouwbestemming een gemeentelijke vergunning voor de bebossing op landbouwbestemming nodig. Binnen bosdecreetbos is het ook minder vanzelfsprekend om met commerciële doeleinden te gaan plukken e.d.

  Indien je de aanplant van een gewoon bos overweegt, ook nog even dit:

  Voor bebossingen vanaf 0,5 ha kunnen wij zowel financiële als inhoudelijke ondersteuning bieden. Daarover kan je hier meer info vinden. Financiële ondersteuning van voedselbossen biedt BOS+ op dit moment niet aan. Wil je toch nog wat meer ondersteuning? Bekijk dan eens onze dientsverlening voor de inrichting en realisatie van een ‘Wonderwoudje’. Dat aanbod kan op maat aangepast worden, waarbij ook gekozen kan worden om het wonderwoudje (gedeeltelijk) als een voedselbos in te richten.

  Als je een perceel op het oog hebt, dan mag je dit steeds doorsturen naar iemand van ons (graag gemeente, afdeling, sectie en correct perceelnummer). BOS+ kan voor jou bekijken welke vergunningen nodig zouden zijn en wat de juridische randvoorwaarden zijn.

• Welke soorten plant ik best aan in mijn (toekomstig) bos?

  Inheemse soorten! Als je je bebossing wil uitvoeren met financiële ondersteuning van de Vlaamse overheid ben je beperkt tot volgende lijst van onze inheemse soorten: ‘overzicht inheemse soorten’. De soortenkeuze hangt in de eerste plaats af van de groeiconditie die de bomen in je bos zullen hebben: de standplaats, bodemtype en bodemvochtigheid. De Bomenwijzer van ecopedia kan hulp bieden en kan je makkelijk zelf gebruiken. De BOBO-tool van het Inbo is een andere tool die je kan gebruiken, die op basis van je locatie een geschikte boom- en stuiksoorten voorstelt. Let wel op, daar worden ook ingeburgerde soorten voorgesteld. Dat zijn soorten die een eigen plekje veroverd hebben in ons ecosysteem, maar niet inheems zijn. Daardoor mag je ze niet aanplanten onder de voorwaarden van de bebossingssubsidie van de Vlaamse overheid.

  In de tweede plaats spelen ook je doelstellingen voor het bos en je voorkeuren mee. Wil je graag hulp bij het opmaken van een beplantingsplan? Vanaf een halve hectare kan je beroep doen op ons Bosfonds. Daarmee kunnen we zowel financiële als inhoudelijke ondersteuning voorzien.

• Hoe bescherm ik een nieuw aangeplant bos tegen vraat van wild?

  Op deze site vind je handige info om je nieuwe bos tegen vraat te beschermen: https://www.ecopedia.be/bos/wildbescherming-niet

• Ik heb een bestaand bos in eigendom en wil dit omvormen tot een voedselbos?

  Dat is niet zo eenvoudig…  Aangezien de oppervlakte bestaand bos binnen Vlaanderen schaars is, zijn die ook streng beschermd binnen het bosdecreet. De omvorming naar een voedselbos dat ingericht is als landbouwvorm wordt hoogstwaarschijnlijk gezien als een ontbossing, waar een verbod op rust. Ook vanuit BOS+ raden we dit af omwille van ecologische redenen.

  Alternatief kan je echter ook de mogelijkheid onderzoeken om meer eetbare (inheemse) soorten in te brengen in het bestaande bos. Zo’n omvorming kan een verrijking zijn op zowel sociaal als ecologisch vlak in soortenarme bossen, zie ook volgende kennisfiche. Let op bij het kappen van bomen om ruimte te maken voor nieuwe soorten: daar is een kapmachtiging voor nodig, zie ook Bos blijft bos: kapmachtiging | Dienstensite Natuur & Bos. Als je vertrekt vanuit een volledig inheems bos, zijn de mogelijkheden voor omvorming beperkter dan als er momenteel ook exoten aanwezig zouden zijn in de boomlaag.

  Win advies in bij AVES, de afdeling Adviezen, Vergunningen, Erkenningen en Subsidies, om een idee te krijgen van wat mogelijk zou zijn in jouw specifieke situatie, met de juiste machtigingen: AVES | Vlaanderen.be.

• Welke soorten kan ik aanplanten in mijn voedselbos?

  Via deze site vind je een overzicht van mogelijke boomsoorten voor je voedselbos en op welke bodem die het beste gedijen: AgroForestry Betula – Boomkeuze. Wil je hulp bij het ontwerp? Dan kan je op deze site terecht: Agroforestry Planner – Agroforestry

• Ik wil één of meerdere bomen planten in mijn tuin maar weet niet direct welke?

  Het antwoord is vanop afstand niet zo makkelijk te geven want veel hangt ook af van de standplaats, het bodemtype en je persoonlijke voorkeur. Maar deze online beschikbare tool kan hulp bieden en kan je makkelijk zelf gebruiken.

• Hoe beheer ik mijn bos op een duurzame manier? Welke tools kunnen me daarbij helpen?

  Bij bosbeheer is het altijd belangrijk om de lange termijn voor ogen te houden. Bossen evolueren traag en een geleidelijke en kleinschalige aanpak verdient meestal de voorkeur. Daarom is een langetermijnplan, een natuurbeheerplan dat 24 jaar vooruit kijkt een goed idee.

• Wat is een natuurbeheerplan? Hoe begin ik eraan als ik er één wil opmaken voor mijn bos?

  Op deze website van ANB vind je alle nodige info.

• Kan BOS+ mij helpen met een boom in mijn tuin die misschien ziek is?

  Zonder een terreinbezoek is het onmogelijk om sluitend advies te geven. Dit is de expertise van gecertificeerde boomverzorgers. Vind hier een gecertificeerde boomverzorger in uw buurt.