Nieuws
Joke droomt al jaren over een school in het bos. Steeds als ze foto’s ziet van de Scandinavische ‘forest schools’ loopt ze vol van bewondering. Vorig jaar, in 2018, besloot ze om haar droom te realiseren. Ze zou klein beginnen: vier dagen met de kleuters leven en leren in het bos. Ze vond(en) het zo geweldig dat er dit schooljaar in 2019 een vervolg moest komen.
Joke is er van overtuigd dat contact met de natuur heel gezond is. “Het bos biedt uitdagingen voor iedereen. Actieve kleuters kunnen er rennen, klimmen en klauteren. Dierenliefhebbers zoeken er naar ontelbaren kriebeldiertjes. De creatievelingen leven zich uit met takken, touwtjes en modder,” vertelt Joke enthousiast.
En enthousiast gaat ze verder: “Kinderen met veel fantasie belanden er als vanzelf in een heerlijk rollenspel. De natuur voorziet namelijk in alles. Tegelijk worden ze ook uitgedaagd om hun grenzen te verleggen. Voor de ene is dit de handen vuil maken of wat hoger klimmen dan je durft, voor de andere is dat plassen op een bostoilet of zelf een tak doorzagen. Door in de natuur te leven, hebben ze bewondering voor de schoonheid ervan en dragen ze er spontaan meer zorg voor.”
Free play
Redenen genoeg dus om ook dit jaar weer met 25 kleuters van de tweede en derde kleuterklas van de Sint-Vincentiusschool (afdeling Gontrode) het bos in te trekken. En was weer een heel avontuur, zegt Joke: “het leuke – en ook wel uitdagende – is om het programma te laten ontstaan door te kijken wat de kinderen boeit en wat er op dat moment in de natuur gebeurt. Ik bedenk zelf een lijst met leuke ideetjes en voorzie het nodige materiaal, maar er is geen vast plan. De enige drie (basis)regels die wel vastliggen zijn: we dragen zorg voor elkaar, voor de natuur en voor de spullen.
BOS+: Wat zijn mogelijke obstakels om zo’n intens bosklasje te organiseren?
Juf Joke: Het moeilijkste is de praktische organisatie. Ik had slechts een halve dag om zelf een zeil te spannen en al het materiaal ter plaatste te krijgen. Dat is eigenlijk te weinig tijd. Maar het enige wat écht vervelend is, is het toiletbezoek. Een composttoilet in het bos zou geweldig zijn.
BOS+: Hoe heb je de schooldirectie overtuigd?
Juf Joke: De schooldirectie was onmiddellijk overtuigd; mijn enthousiasme en motivatie zijn blijkbaar aanstekelijk. Bovendien kwamen er vorig jaar heel veel positieve reacties. Dit jaar kwam de directie zelfs even met ons meespelen!
Wat ook heel fijn is, is het contact met de ouders. Elke dag was er wel een helpende ouder of grootouder en dagelijks vervoerde een ouder onze rugzakken tot aan het bos. Bovendien, hoe verder de week, hoe meer ouders spontaan langskwamen; de enthousiaste kinderen prikkelden duidelijk de interesse van hun ouders. En ouders die er dit jaar niet geraakten, kwamen al zeggen dat ze volgend jaar zeker mee zouden komen.
BOS+: Hoe heb jij als leerkracht de vijf dagen in het bos beleefd?
Juf Joke: Als leerkracht vind ik dit een van de topmomenten van het schooljaar. Het is wel superintensief.
De kleuters krijgen veel vrijheid en bewegen zich op verschillende plaatsen binnen het afgebakende gebied in het bos. Als juf moet je steeds het overzicht bewaren en voor de veiligheid zorgen; hier helpen, daar prikkelen. Je leeft bovendien een hele week samen met de kleuters. Je hebt geen enkele pauze, geen turnles, geen tasje koffie.
Maar dat geeft niet. Deze bosklassen geven je zo’n bijzondere band met je klas. Je krijgt er onvergetelijke momenten voor terug. Dat is zoveel waard.
BOS+: Wat was je mooiste moment van de week?
Juf Joke: Er is niet echt één mooiste moment. Het mooiste is om te zien hoe de kinderen genieten tijdens deze vier dagen, hoe ze zorg dragen voor elkaar, hoe ze hun grenzen verleggen. Hier een greep uit de mooiste momenten die ik samen met de kinderen meemaakte:
- Uitgenodigd worden in het kamp van de kinderen en in hun heerlijke fantasiewereld terechtkomen. Ja, daar zit je dan in een veel te klein kamp te genieten;
- Het hele bospad in stilte kunnen stappen op dag drie en genieten van de bosgeluiden, en dat met 25 kleuters!
- Een kind dat een ander kind op de schommel tilt;
- Een kind dat op dag een haar handen niet wil vuilmaken en op dag vier spontaan én met blote handen moddersoep maakt;
- Een kleuter die elke dag wat hoger durft te klimmen;
- De verwonderde blik als we de zelfgemaakte bootjes te water laten;
- De twinkeling in de ogen bij het maken van een echt modderschilderij;
- Een groepje kleuters die samen een lange tak naar het kamp dragen terwijl ze elkaar aanmoedigen met ‘heyhup’ ‘heyhup’ ‘heyhup’.
BOS+: Merk je een verschil in gedrag, sfeer of samenhang tussen de kinderen?
Juf Joke: Deze intense boservaring voor de kinderen creëert een groot samenhorigheidsgevoel. We zijn namelijk ‘samen’ op avontuur. Er ontstaat een prachtig samenspel. Tegelijk kan iemand heel gemakkelijk in z’n eentje bezig zijn. Wat opvalt als we meerdere dagen in bos vertoeven, is dat de kinderen naarmate de week vordert, steeds minder de juf nodig hebben: ze helpen elkaar, ze durven zelf iets uitproberen. Daarnaast waren er in die vier dagen heel weinig conflicten. De samenhorigheid groeit uiteraard ook door het samen stappen, eten en ons eigen boslied zingen.
BOS+: Heeft deze buitenklas invloed gehad op de relatie tussen jou en de kinderen?
Juf Joke: Tijdens zo’n bosweek krijg je wel een andere band. Je leeft ook meer ‘tussen’ de kinderen. Je bent mee verwonderd over het vogeltje dat plots op een pad zit of een mooie bloem die opengaat. Ik ontdek mee met hen. Hoe zorgen we ervoor dat het kamp niet instort? Hoe kunnen we een bootje maken dat drijft zonder afval te maken? Hoe maak je fluitjes van fluitekruid?
Ik heb ook steeds heel veel respect voor mijn kleuters: zij klimmen hoger dan ik, zij overwinnen angsten waar ik zelf op zou vastlopen, ze worden gestoken door de muggen maar gaan zelfs op dag vier met plezier naar het bos. Ik heb veel respect voor hun groei-en veerkracht. We doen dit samen en ja, dat voel je wel.
BOS+: Wat wil je nog meegeven aan jouw collega’s in Vlaanderen?
Juf Joke: Ik wou dat ik mijn enthousiasme kon doorgeven aan alle kleuterjuffen maar ook aan alle leerkrachten van de lagere school. Ga op zoek naar een leuk stukje natuur en trek er samen met je klas heen.
Plan de eerste dag zo weinig mogelijk. In het begin hebben de kinderen je namelijk veel nodig. Zorg dat je er bent om samen met hen te ontdekken, te beleven, te genieten.
Als je dit voor de allereerste keer doet, hou dan vol. Sommige kinderen hebben tijd nodig om zich helemaal vrij en goed te voelen in het bos. Net daarom is het zo interessant om meerdere dagen te gaan.
Het bosklasje van juf Joke vond plaats in het Aelmoeseneiebos in Gontrode, op een steenworp van de kantoren van BOS+. BOS+ en Fornalab zullen toekomstige bosklasjes in het Aelmoeseneibos mee ondersteunen.
Foto’s: Bart Carlier
