Nieuws
De mogelijke aanleg van een leidingstraat tussen de Antwerpse haven en het Rurh gebied beroert sinds enkele weken de gemoederen. Tegenover de mogelijke milieuwinst door transport via pijpleidingen in vergelijking met wegverkeer, staat een gigantische ruimtelijk impact en een bedreiging van tussen de 344 en 440 hectare natuur-en bosgebied.
BOS+ vindt dat de startnota van dit project onvoldoende aantoont op welke manier deze drastische ingreep nuttig, nodig en onvervangbaar is, en hoe de milieuwinsten zich verhouden ten opzichte van de verliezen. We sluiten ons daarom aan bij de groeiende bezorgdheid en protesten van burgers, lokale besturen en de milieu- en natuurbeweging, en vragen de Vlaamse Overheid niet verder te gaan met dit project en de keuze voor een bepaald tracé wanneer deze vragen niet overtuigend kunnen worden uitgeklaard.
Aanleiding van de groeiende ongerustheid is het lopend openbaar onderzoek over een startnota waarin Departement Omgeving de mogelijke tracés en uitvoering liet beschrijven van een 45 meter brede reservatiestrook doorheen de Antwerpse Kempen, Limburg en Vlaams-Brabant. In deze leidingenstraat zouden op termijn vijf tot acht pijpleidingen kunnen worden ingegraven, waarlangs verschillende producten kunnen vervoerd worden. Naast woningen en landbouwgrond, worden door de plannen ook heel wat (waardevolle) natuur- en bosgebieden bedreigd.
Groen transport of groeitransport?
De aanleg van de leidingstraat wordt verdedigd als een economisch noodzakelijk én klimaatvriendelijk project, al “is het nog maar de vraag of de leidingstraat zal bijdragen aan klimaatneutraliteit in 2050”, zoals BBL schrijft in een reactie. In de startnota wordt namelijk nergens verzekerd dat de toekomstige leidingen ook duurzame, niet-fossiele producten zullen transporteren, en is het niet uitgesloten dat de bijkomende infrastructuur daarmee net een averechts effect zal hebben. Méér infrastructuur kan namelijk ook méér business as usual faciliteren. Bovendien is de vraag en de noodzaak van het project onduidelijk. In de nota wordt slechts één concrete vraag voor een nieuwe leiding vermeld, en die gaat om propaan: een chemisch aardolie-gebaseerd bestanddeel, en een basisgrondstof voor de chemische industrie.
Verlies van waardevolle natuur
Tegenover deze bedenkelijke en op zijn minst twijfelachtige milieuwinst, staat een potentieel gigantisch verlies aan waardevol bos- en natuurgebied, koolstofopslag in bodem en biomassa, biodiversiteit, en rust- en buffergebied voor honderdduizenden omwonenden. Elk van de 3 voorgestelde tracés doorkruist grote oppervlakten bossen en natuurgebieden, waaronder enkele van de meest waardevolle in het Vlaams Gewest. Het gaat dan om VEN-gebieden, erkende natuurreservaten en zelfs Natura 2000-gebieden. Natura 2000-gebieden hebben tot doel de natuur in een topconditie te brengen én te houden, en genieten daarvoor Europese bescherming.
Afhankelijk van het gekozen tracé, wordt in de huidige startnota in totaal minstens 344 en maximum 420 ha natuurgebied getroffen. Sommige natuurtypes (hoofdzakelijk lage begroeiing) kunnen in principe voorkomen boven de leidingstraat, maar dat wil niet zeggen dat de impact op deze natuur klein zal zijn. Voor de aanleg van de ondergrondse infrastructuur zal de natuur hoe dan ook tijdelijk verstoord worden, en dat leidt tot het verdwijnen van leefgebieden en het verdrijven van soorten. In veel ecosystemen zit bovendien een groot deel van de biodiversiteit en ecologische waarde in de bodem vervat, waardoor zij bijzonder gevoelig zijn aan verstoring.
Lijnrecht tegenover de bosuitbreidingsambities
Maar nog ernstiger is de bedreiging voor bossen, bomen en struiken. Om veiligheidsredenen is het verboden om – zolang de leidingstraat bestaat – diepwortelende beplanting erboven te laten groeien, waardoor het verlies van bos dat dit project zou veroorzaken niet alleen uitzonderlijk grootschalig, maar ook permanent is. Cruciaal is dus ook de schaal van de bedreigde bosgebieden; het gaat in de voorliggende tracés om een oppervlakte van 189 tot wel 220 ha. Dat laatste is bijna even veel als de oppervlakte aan ontbossingen die in 2020 werd toegestaan door alle lokale besturen van Vlaanderen samen (nl. 222,5 ha). Zo een drastische toename van bosverlies zou niet alleen onverantwoord zijn in het bosarme Vlaanderen (met ca. 10% hebben we één van de laagste bosindexen in Vlaanderen), maar vormt bovendien een rechtsreeks en ernstig struikelblok voor het behalen van de Vlaamse bosuitbreidingsdoelstelling, die mikken op een netto toename van 10.000 ha bosgebied tegen 2030.
Tel daarbij nog de menselijke impact van dit verlies aan bos en natuurgebied. De huidige gezondheidscrisis heeft ervoor gezorgd dat steeds meer Vlamingen de bossen, natuur en groene ruimte in hun buurt intensief gebruiken en hoog waarderen, zoals ook het geval is bij de door de verschillende tracés bedreigde gebieden. Bovendien zijn ze vaak onmisbaar als buffer tegen de toenemende effecten van klimaatverandering, zoals stijgende temperaturen en steeds frequentere hittegolven, extreme droogte en lage watertafels, een stedelijk hitte-eilandeffect, etc.
Openbaar onderzoek
BOS+ deelt haar bezorgdheden en vragen bij het voorliggende project in een bezwaarschrift aan de Vlaamse Overheid. We nemen daarbij geen standpunt in voor een bepaald tracé, maar wijzen wel op de ernst van zo een grootschalig bos- en natuurverlies, de gevolgen voor de Vlaamse koolstofboekhouding in het kader van LULUCF, en de strijdigheid met de bosuitbreidingsdoelstellingen. We roepen op om een ondoordachte beslissing te voorkomen, en vragen dat er nog niet wordt verder gegaan met de opmaak van een ontwerp GRUP zolang de absolute noodzaak en de eventuele milieuwinst (en hoe die in verhouding staat tot de verliezen) niet sluitend is aangetoond.
Wie zelf zijn bedenkingen en bezwaren bij (de startnota van) deze leidingstraat wil uiten, kan dit doen via de website van het Departement Omgeving, via een brief, of door een bezwaarschrift in te dienen bij de gemeente. Je hebt hiervoor nog tijd tot en met vrijdag 30 april, daarna wordt het openbaar onderzoek afgesloten. Alle info vind je hier.
