Nieuws
De boerenprotesten begin dit jaar luidden het begin in van stevig weerwerk tegen de Green Deal. De aanname van de Natuurherstelwet – ook enorm belangrijk voor de toekomst van Vlaamse bossen – werd een zwaar en heel spannend proces. Over de Europese ontbossingswet EUDR leek de strijd gestreden: die was al een jaar eerder uitgebracht en een Europese verordening pas je niet zomaar aan. Het werd een van de pronkstukken van de Green deal die zou worden meegenomen naar de volgende legislatuur. De voorbije maanden kwam de EUDR steeds meer het mikpunt van verdere aanvallen op milieubeleid, van binnen en buiten de EU. Tot nog voor heel kort leek het dat de wet daar heelhuids zou doorgeraken.
Deze week is gebleken dat zelfs vastgelegd beleid dat met een ruime meerderheid werd goedgekeurd, niet onkwetsbaar is voor lobbydruk. Woensdag stelde de Europese Commissie voor op de ingangsdatum van de wet met een jaar te vertragen – de titel van persbericht daarover werd nogal contradictorische geformuleerd als het ‘versterken van de ontbossingswet’. In een adem bracht ze extra begeleidende informatie uit om de naleving voor bedrijven makkelijker te maken, en een voorstel voor kader voor samenwerking met en ondersteuning van derde landen. Zout in de wonde, want dat is documentatie waar al maanden naar wordt gevraagd, en het uitblijven ervan was een van de argumenten van de tegen-lobby.
De verantwoording van het uitstel zou zijn dat betrokken actoren zo meer tijd zouden krijgen om zich beter voor te bereiden. Dat klinkt redelijk, maar stel daartegenover het volgende:
- De wet komt niet uit de lucht vallen. Het oorspronkelijke voorstel werd uitgebracht in 2021 en werd niet fundamenteel gewijzigd doorheen de rest van het wetgevend proces. De belangrijkste vereisten van de wet waren sindsdien al duidelijk. En om nog wat eerder terug te gaan: de communicatie dat de EU stevige actie zou ondernemen om ontbossing te stoppen kwam er al in 2019. De wet groeide ook voort uit de Europese houtverordening – EUTR – die al meer dan een decennium van kracht is.
- Bedrijven leggen al jaren duurzaamheidsclaims op producten die mogelijk ontbossing veroorzaken en al heel lang worden grote beloftes gemaakt over het stoppen van ontbossing, zonder veel impact. De cijfers voor tropische ontbossing blijven doorheen de jaren stabiel, terwijl ze sterk zouden moeten dalen. Het was dringend tijd voor vrijwillige engagementen om baan te ruimen voor regulering.
- Bedrijven weten dat duurzaamheidsregels meer en meer de norm worden. Velen pakken dat overigens ook vast, met een oprecht engagement om hun toeleveringsketens ontbossingsvrij te maken. De spelers die de meeste inspanningen hebben geleverd om op tijd klaar te zijn, worden nu concurrentieel benadeeld.
- We mogen ook niet uit het oog verliezen waarom die regels er zijn. In volle biodiversiteits- en klimaatcrisis klinkt argumentatie van administratieve overlast niet overtuigend. Regulering heeft mogelijk impact op winstmarges, maar ontbossing heeft een enorme maatschappelijke impact.
- Met de wet in werking, zouden consumenten weten dat wat ze kopen geen ontbossing heeft veroorzaakt. Dat is een belangrijk deel van de reden waarom een recordaantal Europese burgers – meer dan 1,2 miljoen – zich heeft uitgesproken voor een sterke wet. Wij keken al uit naar 1 januari 2025, maar nu zullen we nog een jaar langer koffie moeten dringen waarbij we elke keer zullen denken: ‘heb ik nu mee ontbossing veroorzaakt?’
- Last but not least: heel veel vertrouwen dat het enkel bij dit uitstel zal blijven hebben we niet. Dit past in het bredere verhaal van het afzwakken van het ambitieniveau van de Green Deal. Kort geleden werd ook de beschermingsstatus van de wolf teruggeschroefd. Dit zet mogelijk de deur open om verder te gaan morrelen aan andere elementen van de wet.
Die heropening is iets wat uiteraard resoluut moet worden vermeden. De komende weken en maanden zullen dus opnieuw heel spannend worden voor de toekomst van wereldwijde bossen. Wordt dus zowiezo vervolgd.
