Peru is rijk aan bossen, met bijna 60% van het land bedekt door woud. Deze bossen herbergen een enorme biodiversiteit en zijn cruciaal voor het mondiale milieu. Ondanks hun belang, is in de afgelopen twintig jaar bijna 3 miljoen hectare van de Peruaanse bossen verloren gegaan. Een veelbelovende oplossing om deze ontbossing tegen te gaan, is het betrekken van lokale gemeenschappen en inheemse volkeren bij de bescherming en het beheer van hun bossen.
Een belangrijk initiatief in dit kader wordt geleid door de Yanesha-gemeenschap via de Vereniging voor het Beheer en Behoud van het Yanesha Gemeenschapsreservaat (AMARCY). Het Yanesha Gemeenschapsreservaat (YCR), gelegen in Palcazú, in de provincie Oxapampa, Pasco, werd in 1988 opgericht om bijna 35.000 hectare tropisch bos te beschermen. Gedurende de eerste 18 jaar na de oprichting was het beheer echter volledig in handen van de Peruaanse staat.
De Yanesha, een inheems volk met diepe banden met hun land, hebben uitgebreide kennis van de bossen, planten, dieren en hun gemeenschapsleven. Voor hen is het van essentieel belang om in harmonie met hun territorium te leven en hun traditionele waarden en kennis te behouden. Om dit te ondersteunen, werd in 2006 AMARCY opgericht, als vertegenwoordiger van tien Yanesha-gemeenschappen rondom het reservaat.
AMARCY sloot als eerste in Peru een overeenkomst met de staat om, voor onbepaalde tijd, het beheer van hun voorouderlijk land op zich te nemen via een co-managementmodel. Dit gaf de Yanesha-gemeenschappen in de bufferzone van het reservaat de kans om mee te beslissen over het bosbeheer en de bescherming van de hulpbronnen.
Sinds haar oprichting zet AMARCY zich in voor de bescherming van de rivieren en stromen in het gebied en de duurzame benutting van natuurlijke hulpbronnen door de gemeenschappen. Dit omvat patrouilles om illegale activiteiten in het reservaat tegen te gaan, evenals projecten om de leefomstandigheden van de Yanesha te verbeteren.
AMARCY bevordert ook duurzame economische activiteiten, zoals de teelt van cacao in agroforestry-systemen. Een nieuwe variëteit cacao, genaamd “Eshpe,” werd ontdekt in het reservaat en heeft inmiddels een prijs gewonnen voor de beste cacao in Peru. Dit initiatief biedt niet alleen economische kansen, maar helpt de Yanesha-gemeenschappen ook om hun land te behouden.
AMARCY-voorzitter Erick Valerio benadrukt dat de bossen nu worden gezien als een waardevolle bron, omdat de inkomsten uit conservatieprojecten direct worden geïnvesteerd in productieve projecten die door de gemeenschappen zelf worden beheerd.
Recente successen van AMARCY omvatten de co-beheercontracten voor twee beschermde natuurgebieden: het Yanachaga Chemillén Nationaal Park en het San Matías San Carlos Beschermingsbos, die deel uitmaken van de Oxapampa-Asháninka-Yánesha Biosfeerreservaat.
De ervaringen van AMARCY dienen nu als een model in Peru, waar momenteel tien gemeenschapsreservaten hun land beheren in samenwerking met de Peruaanse staat, om zowel het milieu als hun cultuur te beschermen.