Nieuws
BOS+ gaat in beroep tegen de teloorgang van 14 hectare waardevolle natuur en bos in Gentse Bloemekenswijk. Die zou moeten verdwijnen voor een nieuwe bus- en tramstelplaats van De Lijn. BOS+ erkent de complexiteit van het dossier, maar verzet zich tegen de schijntegenstelling die hier gecreëerd wordt tussen degelijk openbaar vervoer en stedelijke natuur. “Hoe moeilijk het vraagstuk ook is, als je oplossing bestaat uit het betonneren van een laatste groene haven in een dichtbevolkt en natuurarme wijk, dan heb je de oplossing gewoon nog niet gevonden.” stelt Laure De Vroey, directeur van BOS+.
De plannen voor een nieuwe stelplaats voor bussen en trams in het Gentse Wondelgem dateren al van decennia geleden, maar afgelopen zomer verleende de minister voor omgeving een nieuwe omgevingsvergunning voor dit project. Dit project is echter bijzonder gecontesteerd omdat het ten koste gaat van een geliefd stuk stedelijke natuur. Buurtbewoners en verenigingen uitten de afgelopen jaren al meermaals hun bezwaren en bezorgdheden. Dit leidde weliswaar tot enkele aanpassingen van het plan, maar niet tot een fundamentele herziening.
Streep in het zand
BOS+ vecht het dossier nu aan bij de raad voor vergunningsbetwistingen. Volgens BOS+ toont De Lijn onvoldoende aan dat er naar alternatieve locaties voor het project is gezocht, houdt het dossier te weinig rekening met beschermde soorten en bestaande natuurwaarde, druist het in tegen lokale en bovenlokale beleidsdoelen, en is het in strijd met Europese regelgeving zoals de koolstofverordening LULUCF en de nieuwe Europese natuurherstelwet.
“We trekken met dit beroep een streep in het zand. Want alle voorgeschiedenis en voorbereidingen ten spijt, een project met deze impact op natuur is anno 2024 niet zomaar te verantwoorden. Niet aan omwonenden en burgers, maar ook niet aan een rechter, geloven wij.” aldus Laure De Vroey.
Stedelijke natuur: bemind maar onbeschermd?
Beleidsplannen van lokale en bovenlokale overheden staan bol van het belang van natuur in de stad: voor het opvangen van toenemende hittestress en piekneerslagen, voor het welzijn van omwonenden en als toevluchtsoorden voor biodiversiteit. Met de bouwshift engageert Vlaanderen zich de inname van open ruimte en bijkomende verharding terug te dringen tegen 2040. En ook de Europese Natuurherstelwet, die recent (18 augustus) in werking trad, stelt duidelijke doelstellingen voor de bescherming en het herstel van stedelijke natuur. Tegen 2030 moeten alle lidstaten een stijgende trend laten zien in boomkruinbedekking en in de oppervlakte natuur in stedelijk gebied.
De Europese Natuurherstelwet plaatst steden als Gent dus voor een grote uitdaging: voor elke hectare natuur die nu nog verdwijnt, moet elders minstens dezelfde hoeveelheid worden gecreëerd. Maar hoe mooi de beleidsdoelen ook klinken, in de praktijk schiet de bescherming van bestaand groen tekort. Een dossier als dit is daarvoor symptomatisch, stelt BOS+. Zo zorgt dit project alleen al voor een bijkomende onthardingsopgave van 14 hectare: goed voor zowat 40.000 geveltuintjes of 1 miljoen tegels wippen. Maar toch blijft het makkelijker nieuwe natuur te beloven in de toekomst, dan vandaag op zoek te gaan naar alternatieven.
Huiswerk niet gemaakt
Naast dit principieel bezwaar, is de aanvraag onvoldoende onderbouwd volgens BOS+. Het milieueffectenrapport, dat de impact van het project op milieu en omgeving moet onderzoeken en verantwoorden, toont amper welke alternatieven zijn onderzocht om de natuurschade via een andere locatiekeuze te vermijden. De voorkeur van De Lijn voor deze specifieke locatie is niet verrassend, aangezien het terrein vandaag al in hun eigendom is, en de bestemming op het gewestplan klopt. Maar deze site is niet leeg; er heeft zich doorheen de jaren een mozaïek van waardevolle biotopen ontwikkeld, waaronder mature boszones en natte natuur. Een groep Gentse biologiestudenten ontdekte deze lente nog verschillende beschermde dier- en plantensoorten op de site, waarvan de aanvraag geen gewag maakt. “Het is duidelijk dat deze site unieke kernmerken heeft die minstens een grondigere analyse en discussie waard zijn.” stelt De Vroey. “Maar helaas, gewestplanbestemmingen worden al te makkelijk boven de aanwezige natuurwaarde geplaatst. Ook dat is tekenend voor hoe we in Vlaanderen met onze beperkte ruimte omgaan.”
Gedeelde verantwoordelijkheid
Het vinden van een terrein van deze omvang in of nabij Gent is een complexe opgaven en eigenlijk niet één die door De Lijn alleen moet worden opgepakt, vindt BOS+. Dit dossier biedt juist de kans voor verschillende overheden, stad Gent, Vlaanderen en De Lijn als overheidsbedrijf, om te tonen dat duurzaamheid ook inhoudt dat open ruimte wordt beschermd. De stad kan mee op zoek naar alternatieve, reeds verharde sites. En Vlaanderen moet werk maken van instrumenten om dit soort gebieden een duurzame bescherming te bieden. Vandaag leidt de herbestemming van dit soort sites namelijk tot enorme planschadevergoedingen, die voor lokale overheden onbetaalbaar worden.
Het belang van het bos voor de buurt en haar bewoners is groot. Het buurtcomité strijdt al jaren voor het behoud van deze groene oase, en een groep milieuactivisten houdt het bos op de site al de hele zomer bezet. “We erkennen de noden van De Lijn en van goed openbaar vervoer voor Gent, maar niet tegen elke prijs. Dit bos is meer dan alleen een stukje groen; het is een toevluchtsoord in een wijk die snakt naar natuur. Het gaat om een grote site en een onvervangbare bouwsteen in het natuurweefsel van Gent. Als we hier niet tot het uiterste gaan om alternatieve scenario’s te vinden, dan bergen we onze ambities voor groene steden maar beter op.”
