Een gevecht op leven of dood: boswachters in Roemenië beschermen laatste Europese oerbossen

In de Roemeense wouden zijn in minder dan twee maanden tijd twee boswachters vermoord. In de voorbije jaren lieten al zes boswachters het leven. Een teken dat de illegale houtmaffia er steeds drastischer te werk gaat.

Een Roemeense boswachter werd twee weken geleden met een jachtgeweer in koelen bloede doodgeschoten toen hij op onderzoek ging nadat hij een tip had gekregen over illegale houtkap. Het is de tweede Roemeense boswachter die in iets meer dan een maand tijd om het leven is gekomen.

In Roemenië valt namelijk heel wat kostbaar bos te beschermen; het land herbergt meer dan de helft van de laatste overgebleven oerbossen in Europa – waardevolle ecosystemen met beren, wolven, lynxen en wilde katten. Als gevolg van het dodelijk geweld heerst er onder de boswachters in Roemenië grote onrust.

Pittig detail: het hout, de kostbare grondstof waarover het hier allemaal gaat, kan overal in Europa terechtkomen in de vorm van meubels, papier of bouwmaterialen.

Twee moorden op boswachters

De vermoorde boswachter heette Liviu Pop en onderzocht een mogelijk geval van illegale houtkap in het bergachtig gebied van Maramures in Noord-Roemenië. Nadat hij niet te bereiken viel via telefoon, begonnen zijn collega’s zich zorgen te maken. Terecht zo blijkt: het lichaam van de gehuwde vader van drie kinderen werd woensdagavond door de politie gevonden in een boskloof. Ondertussen is er een onderzoek geopend, verdachten zijn er nog niet.

Liviu Pop is niet de enige die de recent zijn leven heeft gegeven in de strijd om het bosbehoud in Roemenië. Raducu Gorcioaia, 50 jaar oud, werd vorige maand dood aangetroffen in zijn auto, op korte afstand van een illegale houtkaplocatie in het bosdistrict Pascani in het noordoosten van het land. De boswachter liet het leven nadat hij naar verluid een ernstig hoofdletsel had opgelopen door een bijl. Drie mensen, waaronder twee tieners, worden verdacht.

Bescherming van een ongerepte wildernis

Iemand die het boskapgeweld aan de lijve ondervindt, is Gabriel Paun, directeur van de non-profit organisatie Agent Green, een milieuorganisatie die al tientallen jaren de ongerepte Roemeense wildernis van het Retezat National Park, het enige nog intacte en oudste oerbos in een gematigd Europees klimaat, probeert te beschermen.

“Vier jaar geleden deed ik onderzoek in de buurt van het Retezat National Park wanneer een enkele criminelen me aanvielen en me probeerden te vermoorden. Ze braken mijn ribben en handen en sloegen mijn hoofd bijna aan flarden. Als bij wonder kon ik nog ontsnappen”, vertelt Gabriel Paun aan de BBC.

Hoewel er verdachten waren, is het gerechtelijk proces zeer traag verlopen en is er vooralsnog niemand veroordeeld. Deze maand zullen de verdachten eindelijk voor een rechtbank verschijnen; “al die tijd liepen ze op vrije voeten en vreesde ik voor mijn leven,” zegt de directeur van Agent Green. We zijn erg bezorgd dat boswachters en activisten zoals wij vermoord worden terwijl we onderzoek doen naar illegale houtkap”, besluit Paun.

Romsilva, het Roemeense staatsbedrijf voor bosbeheer

Romsilva, het Roemeense staatsbedrijf voor bosbeheer dat maar liefst 48% van de Roemeense bossen beheert, veroordeelt de recente moordpartijen en de vele aanvallen op haar bosarbeiders door “houtdieven”; alleen al dit jaar telt het bedrijf 16 aanvallen op haar bosarbeiders.

Hoofd van de Silva Arbeidersfederatie, Silviu Geana, klaagt erover dat de boswachters niet in staat zijn zich te verdedigen en dat de afgelopen jaren al zes boswachters het leven hebben verloren.

Van oerbos naar spaanplaat

Onderzoek van Greenpeace Roemenië schat dat Roemenië elk uur maar liefst drie hectare van zijn totale bosareaal verliest door degradatie, illegale en legale houtkap. Jammer genoeg behoren ook de Roemeense oerbossen tot het toneel van deze buitensporige houtkap.

Vorige maand hebben de ngo’s Agent Green, ClientEarth en EuroNatur bij de Europese Commissie een klacht ingediend tegen de Roemeense regering. Daarin beweren ze dat de kapbeleid van de Roemeense regering in strijd is met de EU-wetgeving inzake natuurbescherming. “Er staat veel op het spel aangezien Roemenië de helft van de laatste oerbossen in Europa herbergt, maar momenteel wordt het verzaagd tot spaanplaten voor meubilair”, besluit Paun.  

De regering in Boekarest zegt dat ze haar inspanningen om de illegale houtkap te bestrijden heeft opgevoerd; volgens de EU zijn de uitdagingen op dit vlak echter nog steeds heel groot.

Waarom staat de overheid overmatige houtkap toe?

De dag nadat Liviu Pop in een bos in Maramures werd doodgeschoten, onderzocht Gabriel Paun een houtkaplocatie in de oostelijke Karpaten geëxploiteerd door een van de grootste commerciële houtkapbedrijven in Roemenië. “Ze hebben veel meer hout uit het bos gehaald dan wettelijk was toegestaan. De vraag is waarom de regering toestaat dat een oerbos gevormd na de laatste ijstijd, volledig wordt verwijderd.”

Later werd Gabriel Paun door de houthakkers verjaagd. Hij ontsnapte zonder erg, maar de risico’s voor degenen die de Roemeense bossen verdedigen, zijn de afgelopen weken pijnlijk duidelijk geworden.