Stijgende zeespiegel “vernietigend” voor zoutmoerassen en mangroven

Onderzoek in Nature waarschuwt voor de “verwoestende gevolgen” van de stijgende zeeën op kwetsbare habitats zoals kustmoerassen en mangrovebossen. Die zijn nochtans zelf heel belangrijk in de strijd tegen de klimaatverandering.

De studie baseert zich op gegevens uit de laatste ijstijd, 17.000 jaar geleden. De zeespiegel lag toen zo’n 120 meter lager dan nu, en je kon perfect van Duitsland naar Engeland wandelen, van Rusland naar Amerika of van Australië naar Tasmanië.

Maar toen die laatste ijstijd eindigde, stegen de oceanen snel – met ongeveer een meter per honderd jaar. De auteurs, uit zeventien onderzoeksinstellingen in Australië, Singapore, Duitsland, de VS, Hong Kong en Groot-Brittannië beschrijven hoe de typische kustecosystemen zich terugtrokken en zich aanpasten aan het einde van de laatste ijstijd.

De studie waarschuwt dat zo’n snelle stijging opnieuw zal plaatsvinden als de wereld de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs niet haalt. De gevolgen zouden dan ook desastreus zijn voor zulke ‘kusthabitats’ zoals mangroven, moerassen, koraalriffen en koraaleilanden. En die zijn essentieel voor miljoenen kustbewoners, voor de bescherming van de kust, opslag van CO₂ en als broedkamer voor jonge vissen.

Omslagpunt

“Ons onderzoek toont aan dat deze habitats zich waarschijnlijk kunnen aanpassen aan een zekere mate van stijgende zeespiegel, maar een omslagpunt zullen bereiken bij een zeespiegelstijging boven 1,5 tot 2 graden opwarming”, zegt hoofdauteur Neil Saintilan van de Macquarie Universiteit in Sydney. “Zonder inspanningen om de klimaatverandering af te remmen zal de relatieve zeespiegelstijging groter zijn dan het aanpassingsvermogen van habitats zoals mangroven en moerassen, wat zal leiden tot instabiliteit en diepgaande veranderingen in kustecosystemen.”

Mangroven vind je vooral in de tropen, voornamelijk in Zuid- en Zuidoost-Azië, Noord-Australië, equatoriaal Afrika en Amerika op lage breedtegraden. Verder van de evenaar zijn vooral kustmoerassen te vinden, vooral langs de Atlantische kusten van Noord-Amerika en Noord-Europa.

Ingebouwd mechanisme

“Mangroven en getijdenmoerassen fungeren als buffer tussen de oceaan en het land – ze absorberen de impact van golfslag, voorkomen erosie en zijn cruciaal voor de biodiversiteit van de visserij en kustplanten”, zegt Saintilan. “Ze fungeren ook als een belangrijke opslagplaats voor CO₂.”

De gebieden hebben een ingebouwd vermogen om zich aan te passen aan de stijgende zeespiegel. Ze doen dat door sediment op te hopen en zich langzaam landinwaarts te verplaatsen.

“Mangroven en andere getijdenplanten moeten zuurstof tot in hun wortels krijgen om te overleven, en dus is de fase van het getij waarin het water wegvloeit erg belangrijk”, legt Saintilan uit. “Als de planten door de hogere zeespiegel drassig raken, krijgen ze het moeilijk. In het Sydney Olympic Park hebben we hele mangrovebossen zien afsterven als het water niet goed kan wegvloeien.”

Eilanden verdwijnen

Ook laaggelegen koraalrifeilanden zijn zeer kwetsbaar voor de stijgende zeespiegel, zegt medeauteur Chris Perry van de Universiteit van Exeter.

“Die kwetsbaarheid zal naar verwachting toenemen als de zeespiegelstijging meer dan 6 tot 7 millimeter per jaar bedraagt, en dat zal diepgaande gevolgen hebben voor de toekomstige bewoonbaarheid van die eilanden.”

Ook de gezondheid van de koraalriffen rond de eilanden is van cruciaal belang, omdat ze een ecosysteem vormen dat het binnenste, leefbare land beschermt tegen de krachtige gevolgen van de open zee. Boven een opwarming van de aarde met 1,5 tot 2 graden zullen die eilanden verdwijnen, wanneer de golven de koraalriffen overspoelen die de eilanden eerder hebben kunnen beschermen.