Nieuws
Vorige week bleek dat premier De Wever bijkomend wil besparen op ontwikkelingssamenwerking. Kranten berichtten over een extra 25%, bovenop de al bestaande besparing van 25%. Het budget zou daarmee dus tot de helft krimpen – terwijl het al veel te weinig was. Internationale samenwerking is nochtans essentieel om de belangrijkste maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan op te lossen. En om de begrotingen in de niet al te verre toekomst niet structureel te laten ontsporen.
Vandaag is het niet duidelijk of deze plannen nog steeds op tafel liggen. Vicepremier en minister van Ontwikkelingssamenwerking Maxime Prévot reageerde terecht scherp en verzet zich tegen het voorstel van De Wever. Hij wijst op het belang van een geloofwaardige diplomatie en ontwikkelingshulp in de huidige geopolitieke context. Ook de sector van ontwikkelingsorganisaties reageert verbolgen. Nog maar eens de hakbijl zetten in onze budgetten, veroorzaakt onafzienbare schade aan mens en natuur. We vragen onze regering, óók in budgettair uitdagende tijden, met klem om te durven kiezen voor duurzame investeringen in plaats van kortzichtig afbraakbeleid.
Minder waar net meer van nodig is
De gevolgen van de klimaatcrisis laten zich steeds sterker voelen. Tijdens deze alweer zeer droge zomer ging een recordhoeveelheid Europese natuur in vlammen op, in 2024 was dat al het geval voor tropisch bos. Die bosbranden lagen mee aan de oorzaak van een recordconcentratie CO2 in de atmosfeer. De vraag dringt zich meer en meer op hoe lang bossen nog hun onmisbare rol als koolstofput kunnen opnemen. Tegelijk slabakt het beleid en hinkt klimaatfinanciering hopeloos achterop.
Ook ontbossing raast zonder veel belemmeringen verder. In 2021 beloofden meer dan 140 landen, waaronder België, om via internationale samenwerking tegen 2030 wereldwijde ontbossing de wereld uit te helpen. Een nieuw rapport – dat trouwens ook vorige week uitkwam – waarschuwt dat het steeds moeilijker wordt om die belofte na te komen. In 2024 ging wereldwijd 8,1 miljoen hectare bos (bijna 3 keer België) verloren, 63% meer dan wat zou ‘mogen’ om op schema te kunnen blijven. Ook voor het beschermen van bossen schiet de financiering ruimschoots tekort – volgens het VN-milieuprogramma jaarlijks 200 miljard te weinig.
Een aanzienlijk deel van de bestaande financiering voor klimaat en voor bosbescherming komt uit ontwikkelingssamenwerking. Door diep in dat budget te snijden, worden klimaat- en bosdoelstellingen dus ook rechtstreeks geraakt.
Afbrokkelende beloftes
Nochtans is het maar wat logisch dat we vanuit België landen en lokale gemeenschappen in het Globale Zuiden – ook financieel – ondersteunen om die problemen mee het hoofd te kunnen bieden. Terwijl zij over het algemeen veel minder hebben bijgedragen aan de klimaatopwarming, voelen ze er nu al veel directer de gevolgen van. Sterker nog, grote oppervlaktes bos worden actief beschermd door deze gemeenschappen. Ze verdienen daarvoor onze steun, maar met besparingen worden ze in de steek gelaten.
Met onze consumptie en productie blijven we ook vandaag roofbouw plegen op hun bossen. Zo zorgt de Vlaamse economie naar schatting elke 5 à 6 jaar voor ontbossing van een gebied (sub)tropisch bos ter grootte van de volledige Vlaamse bosoppervlakte. Behalve ecologische en klimaatimpact verliezen veel mensen daarmee ook een belangrijke bron van inkomen, en ontbossing gaat pijnlijk genoeg vaak ook samen met mensenrechtenschendingen.
Al decennia beloven we dat we 0,7% van ons BNP aan ontwikkelingssamenwerking zouden besteden. In 2023 landden we op amper 0,4% en daar zou nu opnieuw stevig in worden gesneden. Als we die belofte al niet kunnen waarmaken, met welke legitimiteit kunnen we dan verwachten van landen om een opportuniteitskost te dragen en hun bossen te laten staan – terwijl wij dat niet hebben gedaan? Om op grote schaal te herbebossen, terwijl wij dat niet doen? Die vragen moeten gesteld worden. Degradatie van het Amazonewoud of blootlegging van de veenbossen in het Centraal-Afrikaanse regenwoud zijn koolstofbommen die we ons niet kunnen permitteren.
Investeringsstromen herleggen
Voor een rechtvaardig beleid dat bossen beschermt, zijn middelen nodig. Niet dat die er niet zijn; het is eerder een kwestie van prioriteiten.
De Europese Unie voorziet zo’n 70 miljoen aan financiering voor ondersteuning van landen bij de uitvoering van de Europese Ontbossingswet. Dat lijkt veel, maar is een peulschil in vergelijking met de middelen die bossen schade toebrengen. Alleen al vanuit België werd sinds 2016 bijna 20 miljard aan leningen en 276 miljoen aan investeringen voorzien voor bedrijven met een hoog ontbossingsrisico (zie het rapport dat we met Fairfin schreven; nieuw onderzoek van Global Witness wijst voor dezelfde periode op 3,5 miljard dollar aan inkomsten door Europese banken voor die activiteiten). België geeft ook nog steeds miljarden steun aan fossiele brandstoffen, waaronder verlieslatende privévluchten.
Dat er nú inspanningen moeten worden geleverd om ons van toekomstige problemen te behoeden, staat buiten kijf. Maar de toekomstige economische impact van besparingen op internationale samenwerking, op klimaat en biodiversiteit is enorm. Hier kan het antwoord dus nooit ‘minder’, maar moet het wel ‘meer’ zijn.
