Vernietiging van bossen sterk toegenomen in 2020

De ontbossing in tropische wouden bereikte vorig jaar het op twee na hoogste niveau in bijna twintig jaar. Hoewel landen in Zuidoost-Azië het beter doen dan voorheen, blijven Brazilië en Congo aan een razend tempo tropisch regenwoud te verliezen. Nu veel landen inzetten op economisch herstel na de crisis, dreigt de druk nog groter te worden.

In 2020 verdween wereldwijd 4,2 miljoen hectare aan “primair bos”: intacte bosgebieden met oude bomen. Dat blijkt uit metingen van Global Forest Watch (GFW) en de Maryland-universiteit.

“2020 had een kantelpunt moeten worden door allerlei internationale beloftes en plannen”, zegt Mikaela Weisse van GFW. “In werkelijkheid zien we dat de zaken de verkeerde kant opgaan.”

Scharnierjaar

Een initiatief van bekende merken had beloofd om tegen 2020 alleen nog duurzaam geproduceerde grondstoffen in te kopen, maar die belofte werd niet ingelost. En ook de doelstelling van meer dan tweehonderd landen, bedrijven en groene organisaties om ontbossing met minstens de helft te verminderen tegen 2020, werd niet gehaald.

“Het meedogenloze tempo van ontbossing in de tropen is absoluut iets om ons zorgen over te maken”, zegt Weisse.

De ontbossing heeft immers grote gevolgen voor de wereldwijde strijd tegen de klimaatcrisis, zeggen de wetenschappers. Bomen absorberen ongeveer een derde van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Ze bieden bovendien voedsel en bestaansmiddelen voor lokale gemeenschappen, zijn een essentiële habitat voor wilde dieren en reguleren de neerslag.

Volgens de cijfers van het WRI was het primaire bosverlies vorig jaar ongeveer 12 procent hoger dan in 2019. De klimaatimpact daarvan is vergelijkbaar met de jaaruitstoot van 570 miljoen auto’s.

Impact pandemie

Onder meer de landbouw, bosbranden, houtkap, mijnbouw en bevolkingsgroei jagen de ontbossing aan, zeggen de onderzoekers.

De toegenomen ontbossing werd enigszins verwacht in 2020: als gevolg van de lockdown door covid-19 is er sprake van zwakkere handhaving, bezuinigingen op milieubescherming en een uittocht van de steden naar plattelandsgebieden.

Volgens Weisse is het echter moeilijk om de invloed van de pandemie op de cijfers duidelijk vast te stellen. Ze vreest wel dat landen na de coronacrisis hun economie een nieuwe impuls zullen willen geven met beleid dat de druk op de wouden verder doet toenemen.

“Uiteindelijk zal dat een grotere impact op de langere termijn hebben dan de relatief korte lockdownperiode die we nu zien”, zegt ze.

Brazilië is koploper

De ontbossing is het grootst in Brazilië, de Democratische Republiek Congo (DRC) en Bolivia. Brazilië is absolute koploper met 1,7 miljoen hectare bosverlies in 2020, een stijging met 25 procent ten opzichte van 2019.

Die verliezen zijn voor een groot deel te wijten aan bosbranden, maar Weisse merkt ook op dat de federale beschermingsinstanties te maken kregen met bezuinigingen.

Het naburige Bolivia steeg naar plaats drie met bijna 276.900 hectare, ook grotendeels als gevolg van branden. Net als in Brazilië werden de meeste branden waarschijnlijk aangestoken om land vrij te maken, maar liepen ze uit de hand door de droogte en hitte.

Ondertussen is in Colombia, dat op de zesde plaats staat, het verlies aan primair bos in 2020 gestegen tot bijna 166.500 hectare, na een eerdere dip in 2019.

De Democratische Republiek Congo verloor vorig jaar 490.000 hectare primair bos en komt daarmee op de tweede plaats. Net als voorgaande jaren werd het grootste verlies er veroorzaakt door de uitbreiding van kleinschalige landbouw en de vraag naar hout voor energie.

Zuidoost-Azië brengt beter nieuws

Indonesië, dat de op twee na grootste tropische wouden ter wereld heeft en de grootste producent van palmolie is, daalde van de derde naar de vierde plaats. In 2020 verloor het land iets meer dan 270.000 hectare. Daarmee doet het al voor het vierde jaar op rij beter.

Dat is te danken aan het beleid van de regering, zegt Arief Wijaya van WRI Indonesië. Zij hebben onder meer een moratorium afgekondigd op ontbossing in primaire wouden. Ze zijn gestopt met vergunningen voor nieuwe oliepalmplantages te voorzien, zetten in op betere handhaving en maken gebruik van nieuwe technologieën om bosbranden aan te pakken.

Ook in het naburige Maleisië daalde het verlies voor het vierde jaar op rij. Maleisië staat nu op de negende plaats met bijna 73.000 hectare verlies.

Het land heeft sinds 2001 bijna een vijfde van zijn primaire wouden verloren, maar laat vijf jaar lang geen nieuwe palmolieplantages toe. Bovendien is het land van plan de boswetten aan te scherpen door boetes en gevangenisstraffen voor illegale ontbossing te verhogen.

De dalende trend in Indonesië en Maleisië wordt voorlopig evenwel niet gevolgd door andere Zuidoost-Aziatische landen. In Cambodja, Laos en Myanmar blijft de ontbossing even hoog of stijgt die zelfs nog.