Nieuws
Lula steelt de show
Hét hoogtepunt van de dag gisteren op de COP: de aankomst van de nieuw verkozen president van Brazilië, Lula da Silva. Zowel voor zijn speech in de plenaire zitting als zijn tussenkomst in het ‘Amazone’-Paviljoen was het drummen om ook maar in de buurt te raken. Op geen enkel moment tijdens de COP hebben we zoveel camera’s bijeen gezien. De sfeer had af en toe veel weg van die op een festival. De mengeling van vastberadenheid en opluchting, hoop en boosheid op de gezichten van aanwezige inheemse leiders uit het Amazonewoud herinnerde er terug aan dat het hier menens is.
Lula versloeg vorige maand groot-ontbosser en mensenrechtenschender Jair Bolsonaro in de presidentsverkiezingen. er zijn bewind werden milieu-instellingen systematisch afgebouwd en kreeg grootschalige landbouw de facto een vrijgeleide voor ontbossing. Die nam tijdens zijn ambtstermijn dan ook toe met 73%. Inheemse gemeenschappen die ‘in de weg zaten’ werden daarbij continu bedreigd en zelfs vermoord.
Voorzichtige hoop
De aandacht voor Lula’s aanwezigheid op COP27 is dan ook terecht. We rijden de laatste jaren op de rand van de klimaatafgrond, met een herverkiezing van Bolsonaro zouden we er recht ingereden zijn. Dit moment is vergelijkbaar met de retour van de Verenigde Staten in het akkoord van Parijs, na de overwinning van Joe Biden in 2020. ‘Brazilië is terug’. Terug in de klimaatonderhandelingen, en met een ambitieuze positie.
Hij beloofde gisteren ontbossing van het Amazonewoud te stoppen – álle ontbossing, niet enkel de illegale. De financiële ondersteuning van landen zoals Noorwegen zullen worden heropgestart en toenemen. Eerder was er ook al de aankondiging over de samenwerking voor betere bescherming – en sterkere onderhandelingspositie voor financiering -met de 2 andere grote regenwoud-landen, Indonesië en DR Congo. Samen goed voor 52% van regenwoud. Hij zal een ministerie oprichten specifiek voor inheemse gemeenschappen. Om het belang van het woud te onderstrepen, stelde hij voor om COP30 (in 2025) te laten plaatsvinden ín het Amazonewoud.
Hoop zinderde daarmee gisteren door de conferentieruimte.
Maar een ander gevoel blijft hardnekkiger hangen in de gangen van de COP: het steeds sneller afbrokkelend vertrouwen in grote beloftes. Hij staat ook voor een enorm moeilijke opdracht. Bolsonaro mag dan president af zijn, Bolsonaro-gezinde facties hebben nog altijd veel macht, met en een meerderheid in Braziliaanse parlement. In de gebieden met ontbossingsfronten kreeg Lula veel tegenstemmen. Tussendoor zal hij ook nog de gekortwiekte bos- en milieuagentschappen terug moeten opbouwen.
Kantelpunt
Moeilijk, maar nodig. Recente rapporten wijzen er nogmaals op dat verdere ontbossing van het woud nú moet stoppen. De gerenommeerde Amazone-expert Carlos Nobre is hier ook, om samen met andere wetenschappers en inheemse gemeenschappen te pleiten voor het optrekken van ‘bogen van herstel’: bescherming en regeneratie van bos van de Atlantische Oceaan tot Bolivia, en vandaar naar boven, langs de flanken van de Andes tot in Venezuela, om te vermijden dat het woud voorgoed verdwijnt.
Zelfs met Lula terug mee aan het stuur rijden we nog steeds dicht bij de afgrond. Ook vanuit Belgiê kunnen we meehelpen het stuur richting veiligere oorden te draaien.
Een heel groot deel van de ontbossing in het Amazone- en andere regenwouden gebeurt om te voldoen aan de vraag naar producten als vlees, koffie, chocolade, rubber, palmolie,…ook in Europa. Sterke wetgeving die enkel ontbossingsvrije producten toelaat in winkelrekken en een holistisch beleid rond duurzaam voedsel moeten er komen.
De ogen waren gisteren even sterk gericht op Brazilië, maar klimaatontwrichting en wereldwijde ontbossing zijn problemen die door álle landen moeten worden aangepakt.
