Sinds de bosbranden van 2019 staat het droogbos van Bolivia onder druk. Meer dan 5 miljoen hectare bos brandde af. BOS+ werkt samen met haar Boliviaanse partners om grootschalig bosherstel mogelijk te maken. Naast het planten van bomen, is het uiteraard ook erg belangrijk om extra middelen in te zetten voor brandpreventie, blustraining en extra ondersteuning rond duurzaam bosbeheer zodat de nieuw aangeplante bossen zo goed mogelijk van toekomstige branden gevrijwaard kunnen worden. We doen aan klimaatresistente landbouw en stimuleren de aanplant van agroforestry systemen.
2019, de Chiquitania, Bolivia. Rookpluimen vullen de lucht. Meer dan 3 miljoen hectare, een gebied groter dan België, brandt op enkele maanden af. Een ramp voor de planten, dieren en mensen die er wonen. Sinds 2019 staat het droogbos van Bolivia – de habitat van ook belangrijke bestuivers en zaadverspreiders zoals vogels, zoogdieren en insecten – nog sterker onder druk. Ondertussen brandde meer dan 5 miljoen ha bos af.
Wanneer een bos afbrandt komt de grond braak te liggen. As bedekt de opgebouwde bosbodem van jaren voordien en is eigenlijk redelijk vruchtbaar. Alleen, zo’n kaal stuk land is ook blootgesteld aan de brandende zon, droge wind en het kan moeilijker water vasthouden. Nieuwe plantjes schieten er snel in op en hebben de mogelijkheid om op een natuurlijke wijze het stuk te herbebossen, tenminste wanneer er voldoende volwassen bomen in de buurt groeien en de natuurlijke zaadverspreiders aanwezig zijn.
Jonge planten zijn veel kwetsbaarder, verdragen minder goed sterke wind en zijn minder bestand tegen lange droogteperiodes. Natuurlijk herstel houdt daarom grote risico’s in. Reden te meer voor BOS+ en onze Boliviaanse partners om het herstel actief een handje toe te steken.
Bij de talloze vuurhaarden in de Chiquitania in 2019, bleken sommige delen bos beter bestand tegen bosbranden dan andere. Waar BOS+ inheemse gemeenschappen ondersteunde om aan duurzaam bosbeheer te doen, werden branden sneller opgemerkt en aangepakt. De training en organisatie van brandpreventieteams, die BOS+ eerder al ondersteunde bij de gemeenschappen uit de Chiquitania, wierp dus duidelijk zijn vruchten af.
Dat deze gemeenschappen hun bos in eigen beheer hadden en dat het bos voor hen (niet alleen economische) waarde had, deed hen strijden om hun kostbare bomen te beschermen. Ze deden het beter dan andere bossen, maar ook zij verloren helaas grote stukken bos. Toch ligt hier de sleutel om het succes van herstel van bos na een brand te verzekeren.
Binnen dit project is de familie van Veronica verantwoordelijk om de groei van 300 planten op te volgen. Ze maken deel uit van de gemeenschap van Santo Rosario, samen met nog 11 andere families. Dankzij de steun van BOS+ plantten zij de almendra chiquitana, cedro, roble, tipa en tajibo bomen. De familie plantte tussen de bomen zelf nog eens gewassen, waaronder maïs en bananen. De maïs die zij planten is voor eigen gebruik. De zoon van Veronica verkoopt de bananen op de markt, waarmee hij zijn studies kan bekostigen.
Het Landscaping-team van het bedrijf Iris, gespecialiseerd in het seizoensgebonden onderhoud van groene ruimte(s), wil de klimaatimpact van al haar facilitaire diensten op een zinvolle manier compenseren door dit bosherstelprogramma en de familie van Veronica in Bolivia te steunen. Dat dit project zich niet alleen tot het aanplanten van nieuwe bomen beperkt, maar er ook voor zorgt dat de lokale bevolking er beter van wordt, is voor Iris een absolute meerwaarde.
Meer weten over deze samenwerkingDe Vlaamse Overheid, Departement Omgeving, steunt via haar Internationaal Klimaatfonds sinds september 2020 verschillende acties in het gebied geteisterd door de branden. De activiteiten liepen ten einde december 2022.
Dit fonds bood gedurende twee jaar een belangrijke en continue steun aan onze lokale partners, IBIF en Probioma. De bereikte resultaten zullen ook na deze twee jaar een blijvende positieve impact leveren in het gebied. Zo werden er lokale groepen opgeleid om branden te voorkomen en effectief te bestrijden. In een gebied van 117 hectare werden opnieuw meer dan 117.000 bomen aangeplant, met aandacht voor het lokale gebruik, onder andere de Chiquitanía amandel. Er werden verbeterde moestuinen aangelegd en citrusbomen geplant, wat directe voordelen oplevert voor meer dan 60 families. Een nieuw beheerplan voor een gebied van 200.000 hectare (TCO Monte Verde) zorgt voor zowel de bescherming van bos als het duurzaam gebruik voor de lokale mensen.
Dit hele complementaire pakket zorgt voor gemeenschappen die beter branden kunnen verhinderen, er beter op kunnen reageren als ze zich toch voordoen en er ook vlotter van kunnen herstellen.
Het aantal gemeenschappen die betrokken zijn bij dit project, alle 16 gelegen in twee inheemse territoria: Lomerio en Turubo Este.
De oppervlakte bos die in 2021 dankzij dit project is hersteld.
Wetenschappers schatten dat de regeneratie van het lokale ecosysteem na de branden uit 2019 ongeveer 300 jaar zal duren. BOS+ geeft daarom een duwtje in de rug bij dit herstel door verschillende boomsoorten aan te planten.
Zoveel boompjes werden er dankzij dit project in 2021 al geplant.
Er werden al 5 boomsoorten aangeplant: almendra chiquitana, tipa, tajibo, cedro en roble. In het tweede jaar van dit project planten we nog fruitbomen aan.
Van brandpreventie en bosherstel tot het garanderen van een waardig inkomen voor de lokale bevolking.
Technische groepen in het gebied worden versterkt. Deze groepen monitoren het territorium en zorgen ervoor dat brandhaarden onmiddellijk vastgesteld en beheerst worden. We vermijden nieuwe branden door de gemeenschappen te sensibiliseren en brandpreventieplannen op te stellen.
We herstellen de schade door de bosbranden door middel van het aanplanten van bomen met focus op de economisch interessante inheemse chiquitania amandelnoot. De branden die in 2019 op het grondgebied van Lomerio plaatsvonden, omvatten bossen, natuurgrasgebieden en pampa monte of cerrado, voornamelijk deze gebieden vereisten herstelmaatregelen. Een goede opvolging en indien nodig heraanplant maken integraal deel uit van deze strategie.
We herstellen de productiesystemen (gewassen voor eigen consumptie zoals fruitbomen, rijst, bonen en groenten) die brandschade opliepen en introduceren productiesystemen die meer resistent zijn aan klimaatveranderingen. Agroforestry is hierbij een veelbelovende aanpak doordat de bomen schaduw, een vruchtbaardere bodem en de retentie van water verbeteren. De productiesystemen zijn zeer belangrijk vanwege het voedseltekort dat in 2019 ontstond als gevolg van de droogte en branden.
Met de juiste aanpak kunnen we samen met 16 inheemse gemeenschappen in de Chiquitania-regio in Bolivia een grote bijdrage leveren aan het herstel van hun bossen.
Voor BOS+ is het belangrijk dat we herstellen met meerdere boomsoorten tegelijk. Alleen zo kunnen we een volwaardig ecosysteem bereiken. We planten aan op strategische plaatsen, zoals de bosrand, een corridor, of een gebied waar bepaalde boomsoorten onder druk staan. Daarnaast kiezen we de boomsoorten zorgvuldig uit. We analyseren welke soorten verdwijnen, welke soorten het goed doen en combineren snelgroeiende bomen met traag groeiende bomen; bomen die vruchten geven, met bomen die geliefd zijn vanuit commercieel oogpunt. Bosherstel wordt ingezet als aanpak om toekomstige branden tegen te gaan, het watertekort binnen de gemeenschappen te verminderen en dient tegelijk als een opslag voor regenwater. Zo willen we het risico op droogte en de negatieve gevolgen ervan temperen.
We versterken lokale besturen door hen bij te staan bij brandpreventie en de bescherming van ecosystemen. We doen dit door middel van 3 acties:
1) We organiseren een intensieve vorming voor de leiders van TCO Lomerio: in een ver verleden kregen sommige leden uit de gemeenschappen al een vorming in brandpreventie. Deze vormingen werden niet opgefrist wat nochtans noodzakelijk blijkt. Door deze vorming in de gemeenschap te organiseren kunnen we alle geïnteresseerden betrekken. Door middel van oefeningen en een simulatie leren de deelnemers de belangrijkste bosgrenzen te identificeren.
2) We duiden sleutelfiguren aan. Het is belangrijk dat er voor elke gemeenschap verantwoordelijken worden aangeduid, mensen met het mandaat om het leiderschap te nemen tijdens een nieuwe brand. Deze mensen zijn dan mede verantwoordelijk voor het dupliceren of herhalen van de vorming en om andere acties te delen. Op die manier willen we de duurzaamheid van deze vorming ook versterken.
3) We werken een draaiboek uit. Dat draaiboek vult het bestaande beheerplan aan. Het legt vast wie inspecties doet in het droogseizoen en maatregelen afkondigt om nieuwe branden te voorkomen zoals bijvoorbeeld geen vuur maken in het bos, bij felle winden de perimeters controleren, etc. Als iedereen weet wie de leiding neemt, waar het materiaal staat, wie de sleutels heeft, wie alarm slaat,.. kan een brand ook efficiënter aangepakt worden.
Aan de hand van een kalender houden we bij welke gewassen het goed doen op welk moment. We leren gemeenschappen om zelf hun zaden te verzamelen en zoeken uit welke gewassen meer of minder water nodig hebben. We geven technische ondersteuning bij schimmels of plagen, en zoeken ecologische alternatieven ter bestrijding. Door agroforestry-systemen op te zetten nemen we braakliggend terrein terug in gebruik en vermijden we slash en burn-activiteiten ten voordele van monocultuur.
Dit project zorgt voor een opleiding in agro-ecologische productiesystemen (teelt van groenten en traditionele zelfvoorzieningsgewassen) en zorgt voor technische bijstand voor agro-ecologische gewassen en agroforestry-systemen.
Directe partner IBIF, vrij vertaald, het Boliviaans Instituut voor Bosonderzoek, is onze partner op het terrein en zorgt voor bosherstel door middel van aanplantingen, brandpreventie en de ondersteuning van de technische eenheden.
Directe partner PROBIOMA, vrij vertaald, PROductiviteit, BIOsfeer en Milieu, is onze partner op het terrein en zorgt voor klimaatresistente landbouwtechnieken, agroforestry-systemen en beleidsbeïnvloeding.
Indirecte partner CICOL, vrij vertaald, de Inheemse koepelorganisatie van de gemeenschappen uit Lomerio, zorgt voor de technische eenheid, enthousiasme vanuit de gemeenschappen om bomen te planten en de toelatingen zodat technici het territorium kunnen betreden.
Denk je eraan om net zoals het bedrijf Iris te investeren in een project dat écht het verschil maakt op het terrein? Een vraag of suggestie? Contacteer ons dan vandaag nog.
Dit project is afgelopen, maar u kan nog steeds andere projecten in de tropen steunen door donateur te worden van onze tropenwerking. Bescherm samen met ons onze kostbare wouden, overal ter wereld.