Nieuws
2023 was een bewogen jaar voor tropisch bos. De Europese ontbossingwet ging officieel van kracht, een wereldwijde primeur. Ontbossing in het Amazonewoud nam stevig af in Brazilië. Tegelijk toonden nieuwe data aan dat we verre van op schema zitten om de Glasgowbelofte (=geen wereldwijde ontbossing meer tegen 2023) te halen. Het werd ook het warmste jaar ooit gemeten, met ruime voorsprong. Bossen overal ter wereld kreunen onder de hitte en droogte. Meer dan 10 keer de oppervlakte van België bos werd vernield door bosbranden. Op het einde van het jaar luidde het slottakkoord van de klimaattop COP28 het begin van het einde in voor fossiele brandstoffen. Het zijn bewogen tijden, en 2024 belooft er niet minder turbulent op te worden…
Dit jaar trekt ongeveer de halve wereld naar de stembus. Bij ons vallen op 9 juni de gewestelijke en federale samen met de Europese verkiezingen, in het najaar volgen dan de lokale verkiezingen. Voor de nieuwe Europese legislatuur vragen we ons nu al af: wordt de green deal met versterkte ambitie doorgezet (wat nodig is), of wint het (gevaarlijke) pauzeknop-discours? Extreem rechts zou volgens de peilingen een stevige inhaalbeweging aan het maken zijn, met een discours van klimaatontkenning. Ook India, Indonesië en Rusland houden verkiezingen, gezien hun aandeel in de wereldbevolking, bosbedekking of omwille van hun invloed op de geopolitiek, niet van de minsten. En uiteraard ook de VS, waar de dreiging van een tweede termijn van Trump en daarmee opnieuw het terugschroeven van klimaat- en biodiversiteitambities, reëel is. Hoe het politieke landschap eruit zal zien op het einde van dit jaar, zal bepalend zijn voor alle beleidsdossiers waar we op werken. Voor BOS+ en de coalities waar we deel van uitmaken. En voor onze jaarplanning. De timing van het beoordelen van de inhoud van nieuwe regeerakkoorden en opvolging van het beloofde beleid in de partijprogramma’s, dat hangt allemaal af van de regeringsvorming – en of die voor het einde van het jaar afgerond raakt.
Wat wel al vastligt voor einde dit jaar (30 december om precies te zijn) is het in werking treden van de ontbossingswet (EUDR) voor grote bedrijven. KMO’s krijgen nog 6 maanden extra. Bedrijven hebben nu dus nog maximaalVeel van de producten die onder de wet vallen worden al eerder dit jaar geoogst om pas later op de Europese markt terecht te komen, waardoor ze al aan de wet moeten voldoen voor die einddatum 11 maanden om zich helemaal voor te bereiden: operationaliseren van een zorgplicht-systeem, waarmee ze dankzij traceerbaarheid van de producten kunnen bewijzen dat ze niet hebben bijgedragen aan ontbossing. Ook voor overheden ligt er veel werk op de plank. Voor ons land is het vooral van belang dat de overheid voldoende inspectiecapaciteit heeft om de nodige controles te kunnen uitvoeren. Ook daar zal de uitkomst van de verkiezingen bepalend zijn, met effect op de prioriteit en budget voor handhaving van de EUDR en ondersteuning van landen met tropisch bos en kleinschalige boeren in het globale zuiden.
Daaronder ook de cacaoboeren, in onder andere Ghana, Ivoorkust, Kameroen, Peru, Ecuador. De overgrote meerderheid van hen krijgt nog steeds geen leefbaar inkomen voor de geteelde cacao, tegelijk blijft ontbossing een groot probleem in de sector. Het wereld-cacao congres vindt in april dit jaar plaats in Brussel, we zullen er aanwezig zijn om op te volgen of er voldoende aan oplossingen wordt gewerkt.
Kleinschalige boeren, lokale en inheemse gemeenschappen in globale zuiden zijn ook de meest rechtstreekse slachtoffers van de klimaatcrisis – terwijl ze er het minst hebben aan bijgedragen. Voor de klimaattop COP29 – die opnieuw plaatsvindt in een oliestaat, Azerbeijan – zal vooral klimaatfinanciering in de spotlight staan. Rijke landen met meer over de brug komen. Dat is niet alleen een kwestie van rechtvaardigheid: het is ook pasmunt voor een ambitieus wereldwijd klimaatbeleid.
Met financiering komen we opnieuw terug bij de ontbossingswet. Die stelt hoge verwachtingen aan bedrijven die producten op de markt brengen, maar (nog) niet aan financiële instellingen. Die investeren nochtans vaak en met grote bedragen in bedrijven actief in sectoren of gebieden met een groot ontbossingsrisico. BOS+ zal mee het pleidooi blijven voeren om het toepassingsgebied van de EUDR uit te breiden, zodat ook banken en andere investeerders verzekeren dat ze geen ontbossing veroorzaken.
Tot slot, zoals het boerenprotest van deze week aantoonde, is de kans groot dat er ook onverwacht belangrijke dossiers opduiken om op in te pikken. Blijf ons dus zeker volgen via de nieuwsbrief, website en sociale media.
