Nieuws
Bewoners, liefhebbers en beschermers van het bos op de Heikantberg in Rotselaar, mogen (voorlopig) opgelucht ademhalen. Naar aanleiding van een aantal beroepsprocedures, aangespannen door de actiegroep Semper Ferraris, BOS+, Natuurpunt én de gemeente Rotselaar, besliste de Raad voor Vergunningsbetwistingen deze week een verkavelingsvergunning voor 4,1 ha waardevol oud bos te vernietigen. In een goed gemotiveerd en belangrijk arrest maakt de Raad duidelijk dat, óók op gronden die bestemd zijn als woonzone (in dit geval woonparkgebied) ten allen tijde rekening moet gehouden worden met natuurwaarden, en dat er alles aan gedaan moet worden de natuur er zo min mogelijk te schaden.
Ooit vormde de Heikantberg in Rotselaar, samen met de naburige Middelberg, een belangrijk boscomplex. Delen daarvan, zoals de 4,1 ha die het onderwerp uitmaakt van deze zaak, zijn zogenaamd ‘Ferrarisbos’. Dat wil zeggen dat het bos al voorkomt op de bijna 250 jaar oude Ferrariskaarten en zich doorheen de eeuwen kon ontwikkelen tot een stabiel ecosysteem met een enorme natuurwaarde. Niet in het minst de opbouw van een levende en (bio)diverse bosbodem, die bovendien fungeert als zadenbank voor talrijke typische oud-bossoorten, is daarbij van cruciaal belang.
Maar bij de opmaak van de gewestplannen eind jaren ’70 werd de Heikant ingekleurd als woonparkgebied en daarmee bestemd voor ‘wonen in een rustig en groen karakter’. Door het opleggen van strengere regels, zoals beperkingen op woondichtheid en het opdelen van kavels in tuin-, bos- en andere groenzones, moest het “groene bosrijke karakter behouden blijven”1 terwijl eigenaars toch nog zouden kunnen bouwen.
Vandaag zien we de pijnlijke uitwassen van die redenering. De voorbije decennia is het bosgebied langzaam aan verkaveld en bebouwd, waardoor een groot deel van de ecologische waarde verloren ging. Want verkaveling van dit bosgebied leidt uiteraard niet alleen tot een rechtstreeks verlies van bos voor de constructie van de woningen, maar ook tot de aantasting – door versnippering en ‘vertuining’ – van een ecologisch waardevol en vooral onvervangbaar bosgebied.
Samen op de barricades
Daarop luidden buurtbewoners de alarmbel. Toen in 2020 een verkavelingsaanvraag werd ingediend voor 9 wooneenheden op 4,1 ha resterend bos, ontstond een golf van protest die uitmondde in de oprichting van de actiegroep Semper Ferraris en al snel de steun kreeg van BOS+ en Natuurpunt. Na een eerste openbaar onderzoek waarin ruim 370 bezwaren werden verzameld en o.a. het Agentschap Natuur en Bos een negatief advies uitsprak, besloot de gemeente Rotselaar de vergunning niet te verlenen, maar na een beroepsprocedure bij de provincie kwam die er – begrijpe wie begrijpen kan – alsnog.
Voor BOS+ is het anno 2022, in volle klimaat- en biodiversiteitscrisis, onaanvaardbaar dat een uniek bosgebied nog wordt opgeofferd aan enkele nieuwe wooneenheden die je op 2 handen kan tellen. Of zoals de lokale actievoerders stellen: “dat belangen van burgers en milieu moeten wijken voor particuliere en louter financiële voordelen van de slechts enkelen.” Daarom besliste BOS+, samen met Natuurpunt Oost-Brabant en Semper Ferraris opnieuw beroep aan te tekenen bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen, het hoogste beroepsorgaan in deze kwestie. Eerder dit jaar leidde dat al tot een schorsing van de vergunning bij hoogdringendheid, rekening houdend met de uitzonderlijke natuurwaarde van de site. De Raad bevestigt die visie, en heeft de vergunning vernietigd. Het is nu aan de provincie om binnen een termijn van drie maanden een nieuwe beslissing te nemen.
Bovenlokaal belang
Maar de uitspraak van de Raad biedt niet alleen hoop voor de Heikantberg. In een uitgebreid en goed gemotiveerd arrest worden zowel de aangetoonde natuurwaarden van het bos, als de verschillende negatieve adviezen van het Agentschap Natuur en Bos bestempeld als belangrijke elementen in het niet toekennen van de vergunning. Bovendien bevestigt de Raad dat een gewestplanbestemming (in dit geval woonparkgebied) niet boven de zogenaamde natuurtoets kan staan: een juridische procedure waarin een vergunningsverlener moet nagaan of er schade zal optreden aan de natuur en welke maatregelen kunnen worden opgelegd om die te voorkomen, te beperken of te herstellen. Bovendien weerlegt ze zeer duidelijk de redenering van de vergunningsverlener dat de ontbossing per definitie ‘onvermijdbaar’ zou zijn en daarmee aan die natuurtoets kan ontsnappen; gezien de impact op het waardevolle bos moet ze – zeer terecht – dus wel degelijk aan dit onderzoek onderworpen worden.
Hoop voor onze zonevreemde bossen?
Een aantal symbooldossiers toonden de voorbije maanden dat het behoud van waardevolle bossen, ondanks hun ligging in woon-, industriegebied of andere harde bestemming, op steeds meer steun kan rekenen bij burgers, overheden en in de rechtbank. Het Sterrebos in Gent, het Scheutbos in Kaprijke en nu ook de Heikantberg in Rotselaar hebben hun voortbestaan mede te danken aan lokaal en bovenlokaal verzet. Ook BOS+ blijft zich inzetten voor het behoud van deze bossen, met de zeer gewaardeerde steun van honderden donateurs en ambassadeurs. Het is dankzij hun giften en inspanningen dat we deze strijd kunnen blijven voeren.
Maar voor elk van die symbooldossiers zijn er tientallen dossiers die het nieuws níet halen en onder de radar van de publieke opinie blijven. Zolang er geen werk gemaakt wordt van een sluitende bescherming van onze ‘zonevreemde bossen’ (buiten groene bestemmingen gelegen) gaat de sluipmoord op het Vlaams bosareaal onverminderd verder.
De laatste concrete poging daartoe dateert al van 2017, wanneer toenmalig minister Joke Schauvliege met een ontwerpkaart van ‘Meest Kwetsbare Waardevolle Bossen’ zo’n 12.000 hectare van de meest waardevolle zonevreemde bossen trachtte te vrijwaren. Maar toen dit project uitdraaide op een flop en de beruchte boskaart werd ingetrokken, werden deze bossen de facto vogelvrij verklaard.
Dossiers als dit in Rotselaar tonen daarvan de rampzalige gevolgen op het terrein; onder druk van vermogende bouwpromotoren en projectontwikkelaars wordt ons schaarse bosareaal sindsdien steeds verder uitgehold.
BOS+ spreekt de hoop uit dat de redding van dit bos niet alleen een halt toe roept aan de verdere aantasting van een uniek bosgebied, maar ook wordt aangegrepen als een zoveelste signaal over een achterhaald vergunningenbeleid en de noodzaak voor een sluitende bescherming van onze waardevolle, zonevreemde bossen.
