Om het ’tipping point’ van de huidige klimaatverandering te vermijden, moeten we voor 2025 ongeveer 80% van het Amazonewoud beschermen. Het grootste regenwoud op aarde heeft echter dagelijks te kampen met bedreigingen. Om het woud beter te beschermen zette BOS+, eind 2021, samen met een inheemse bevolkingsgroep uit het Ecuadoraanse deel van het Amazonegebied, de Sápara, een project op dat de bevolking de tools aanreikt om hun grondgebied beter te kunnen beschermen. Dit project werd omgedoopt tot het Vlaggenschipproject en wordt financieel ondersteund door Provincie Vlaams-Brabant.
Het Amazonewoud onder dreiging
Het planten van bomen is momenteel razend populair, vooral in het kader van het beteugelen van de klimaatverandering. Maar het wordt vaak vergeten dat ook het behoud van onze bestaande bossen essentieel is om de opwarming van de aarde tegen te gaan, zeker het grootste bos op aarde, met een grootte van 6,7 miljoen km²; het Amazonewoud.
Het Amazonewoud is verspreid over maar liefst negen landen; Brazilië (60%), Peru (13%), Colombia (9%), Venezuela (5%), Bolivia (5%), Guyana (3%), Suriname (2%), Ecuador (1,5%) en Frans-Guyana (1,5%). Hoewel het woud in Ecuador niet de grootste oppervlakte bestrijkt, bevat het Ecuadoraanse Amazonegebied een van hoogste concentraties CO2 van het hele Amazonegebied. Het vrijwaren en beschermen van dit gedeelte is met andere woorden cruciaal.
Toch neemt het aantal bedreigingen voor het bos de laatste jaren enorm toe, zelfs in de meest biodiverse en wettelijk beschermde gebieden. De ontstilbare vraag naar aardolie, mineralen en hout zorgen voor ontbossingen op onafzienbare schaal, met het verlies van een rijke biodiversiteit en het vrijkomen van enorme hoeveelheden CO2 als gevolg.
De Sápara
Een deel van het bedreigde Ecuadoraanse Amazonewoud is het leefgebied van de Sápara; een inheemse bevolkingsgroep die met uitsterven bedreigd is (de bevolkingsgroep telt nog zo’n 559 personen). Het grondgebied waarop ze wonen bestrijkt maar liefst 360.861 ha en bevindt zich in een afgelegen deel van de Ecuadoraanse Amazone, waar de bedreigingen voor het woud tot voor kort beperkt waren.
De Sápara leven in en met het woud en kennen de waarde van hun Amazonegebied beter dan wie dan. Ze treden al eeuwen lang op als behoeders van het woud maar beschikken in het kader van de huidige bedreigingen niet over de nodige tools en financiën om controle te hebben over het gebruik van hun land.
De bescherming van het Amazonewoud moet bovendien langdurig zijn, dus een effectieve organisatie van die bescherming is cruciaal.
Nieuwe technologie met traditionele kennis combineren
BOS+ ondersteunt lokale Sápara toezichters en verantwoordelijken van de inheemse koepel CONFENIAE, in samenwerking met de overheid, om hun woud zelf te beschermen en zo ook klimaatverandering tegen te gaan.
Er wordt, samen met de koepelorganisatie van de inheemse bevolking, een participatief en effectief systeem van burgertoezicht door de Sápara opgezet en gehanteerd in 8 Sápara gemeenschapen, met name die van Llanchamacocha, Ripanu, Jandia Yaku, Masaramu, Atatakuinjia, Tsitsanu, Ninamuricha en Cuya Cocha. Hiermee wordt niet alleen het Amazonewoud veilig gesteld, maar ook de levenskwaliteit van de bevolking wordt verzekerd. Dat betekent uitgebreide vormingen, protocollen uitwerken, materialen voorzien, bijkomende financieringsmodellen uitzetten. Cruciaal in dit proces is dat we traditionele kennis koppelen aan nieuwe technologieën en de jongeren maximaal betrekken.
Een sterke monitoring als overwicht
Onze partner sinds jaren, de Ecuadoraanse NGO Ecociencia, heeft heel wat wetenschappelijk onderbouwde monitoring- en territoriale verdedigingsmodellen ontwikkeld die als referentie dienen voor andere inheemse volkeren die vergelijkbare processen initiëren. Het werk van de organisatie met de Waorani bevolkingsgroep is bijvoorbeeld erg intensief geweest de voorbije jaren en de bedoeling is om dit werk verder uit te breiden. Deze succesvolle ervaringen zullen eveneens toegepast worden in het Sápara territorium.
Deze monitoringcapaciteiten worden bovendien verder uitgebreid naar de inheemse koepelorganisatie van de Ecuadoraanse Amazone, CONFENIAE. Specifiek met de middelen van de provincie Vlaams-Brabant willen we deze organisatie versterken om bewaak-, monitoring-, waarschuwings-, controle- en responsprotocollen in inheemse gebieden te ontwikkelen om een adequate lokale en provinciale articulatie te genereren, rekening houdend met de reeds bestaande methoden van territoriale defensie.
Tot slot zullen ook belangrijke stappen gezet worden in het beter in kaart brengen van het aanwezige bos en overeenkomstige koolstof in het territorium, om zo de ontbossing en de impact op klimaatverandering op te meten.
Nieuwe fase binnen het project
Sinds begin 2023 ging een nieuwe fase binnen het project van start. In de woongebieden van de Sápara worden nu ook bomen aangeplant. Het gaat hierbij voornamelijk over bomen met medicinale eigenschappen. Dit heeft niet alleen voordelen voor de gezondheid binnen de gemeenschappen, maar zorgt ook voor de herwaardering van hun tradionele kennis van het gebruik van de bomen voor geneeskundige toepassingen.
Het gaat om zo’n 6000 bomen, opgekweekt in een gereactiveerde lokale boomkwekerij.
De provincie Vlaams-Brabant investeert ook in deze tweede fase van het project opnieuw 130.000 euro.
