Reisorganisatie Joker zet met zijn werking sowieso al in op duurzame formules. Nu steunen ze ook de projecten van BOS+ en onze Ecuadoraanse partner Yakum, die in het Amazonewoud inheemse gemeenschappen versterkt in het beschermen en herstellen van hun bos.
Beste bosbeschermers die er zijn
Bomen planten is heel populair en waardevol. Nieuw bos is nodig, maar ook het behoud van bestaand oud en waardevol bos dat vol zeldzame dieren en plantensoorten zit, is van enorm belang. En wie kan dit beter dan de inheemse gemeenschappen die er zelf wonen? Telkens weer toont onderzoek aan dat waar inheemse gemeenschappen instaan voor het beheer van hun bossen, deze bossen veel minder ontbost worden dan bijvoorbeeld een programma van nationale parken of een externe partij. Joker zorgt er voor dat BOS+ en Yakum inheemse gemeenschappen op weg zet om de ontbossing van het Amazonewoud in Ecuador tegen te gaan en terug te draaien.
In de provincie Napo in Ecuador bijvoorbeeld, waar de KichwaDe Kichwa uit de Ecuadoraanse Amazone hebben voor een stuk een gedeeld verleden met de Quichua uit de Andes (en met het rijk van de Inca's). Hun dialect en cultuur zijn intussen sterk verschillend, ook met die van de naburige gemeenschappen in andere provincies. en Shuar gemeenschappen het beheer van hun bos in eigen handen nemen. Nadat hun gronden jarenlang in eigendom waren van de koloniale missiepost van Archidona, zijn grote stukken Amazonewoud nu opnieuw in handen van de gemeenschappen.
Ontbossing Amazonewoud
Het gebied van de Kichwa en Shuar bevat één van de meest biodiverse bossen op aarde. Toch dreigt zelfs dit waardevolle woud ontbost te worden. Vooral de veehouderij zorgt voor grote druk: om meer vee te laten grazen, vernielen veehouders grote stukken bos om graasweides te maken. Hiervoor hebben ze grote kapitalen achter hen om grond op te kopen of desnoods illegaal te werk te gaan. Of om mooie beloftes te maken aan inheemse gemeenschappen, die vervolgens hun leefomgeving zien degraderen.
Om het bos te beschermen tegen de veehouders, moeten de inheemse gemeenschappen hun bos kunnen gebruiken, zodat ze het niet verkopen. Daarom zorgt BOS+ samen met Yakum voor hulp bij het starten van een duurzaam bosbeheer. Dat zorgt voor de beste garantie op bosbehoud op lange termijn, met een impact die niet stopt met het project, maar door blijft lopen en overloopt naar de hele omgeving.
Hoe gaan we te werk?
Duurzaam bosbeheer kan veel betekenen. Concreet volgt BOS+ de projecten van Yakum op voor kwaliteitscontroles en om richting te geven, Yakum zorgt voor lokale expertise en uitvoering op het terrein.
Herbebossing
Ontboste stukken grond worden bebost en we planten er boomsoorten waar goed over is nagedacht. Hier komt de expertise van Yakum bij kijken. Hun personeel komt uit de inheemse gemeenschappen die ze helpen. Ze planten oude fruitsoortenDe Morete-palm (Mauritia flexuosa) is een mooi voorbeeld. Het fruit van deze machtige palmsoort (tot 35 m hoog), bevat meer Vitamine A dan wortels en meer vitamine E dan avocados. Het is rijk aan proteïne, gezonde vetten en koolhydraten. Het vruchtvlees kan zo gegeten worden of als fruitsap gedronken worden, als jam én je kan er bovendien olie van persen. Die olie is dan weer goed voor de huid en het haar en filtert ook UV-licht, waardoor het als een natuurlijke zonnecrème fungeert. die de ouderen van de inheemse gemeenschappen nog kennen bijvoorbeeld, lokale palm- en notenbomen, bomen die vezels en zaden voortbrengen waar de Kichwa handwerkjes van maken om later te verkopen, of mahoniesoorten die er door houtproductie zeer zeldzaam zijn. De keuze welke boomsoorten nu worden aangeplant, gebeurt in samenspraak met de gemeenschappen en steunt op de voorouderlijke kennis die nog aanwezig is bij de Kichwa.
De herbeboste gebieden zorgen voor meer biodiversiteit en koolstofopslag. Na enkele jaren (bomen groeien een stuk sneller in tropisch gebied dan in België) leveren de bomen meteen ook bruikbare materialen en heel wat fruit dat de gemeenschappen kunnen eten of verkopen op de markt om hun inkomen aan te vullen. Wanneer het woud een belangrijk deel is van je voedselvoorziening en je inkomen, wees er dan maar zeker van dat je het met hand en tand zal verdedigen.
Boomkwekerijen
Yakum zet boomkwekerijen op met en binnen de inheemse gemeenschappen zelf. Kwaliteitsvolle zaden en zaailingen verzamelen vormen het begin van een succesvol herbebossingsproject. Wanneer zaden en zaailingen lokaal verzameld en opgekweekt worden, zijn ze ook beter bestand tegen de lokale gevaren zoals schimmels en plaagsoorten en zijn ze ingebed in het plaatselijke microklimaat.
Ook hier wordt met de voorouderlijke kennis van de gemeenschappen gewerkt en beslist op welke boomsoorten moet worden ingezet. Wel moet er een gezonde mix zijn om voldoende biodiversiteit te behouden, het zou nogal wiedes zijn als we een monocultuur zouden opzetten.
Kennis versterken en gebruiken
Een bos wordt niet groot op enkele maanden. Een goeie opvolging, slimme beheerskeuzes en een bescherming zijn nodig voor de komende decennia. Daarom betrekken we de inheemse gemeenschappen direct bij de besluitvorming en het uitvoeren, met een focus op de jongeren. Ze krijgen zo de voorouderlijke kennis mee van de ouderen uit hun gemeenschap en ze leren heel wat bij over bosbeheer.
Jongeren worden ook getraind om data-verzameling te doen, om het bos in hun omgeving in kaart te brengen. Die data zorgt voor een slimmer bosbeheer. Vaak is de kennis wel aanwezig bij mensen, maar nergens neergeschreven of in kaart gebracht. Aantonen dat er zeldzame soorten in het leefgebied leven kan een betere bescherming van je gebied opleveren. Tellen hoeveel en welke soorten er in je bos staan en waar, helpt om het bos beter te beheren. Een indringer in je territorium die aangeeft toestemming te hebben aan mijnbouw te doen, kan je makkelijker de deur wijzen als je erkend kaartmateriaal hebt en goede contacten met de overheid.
Deze capaciteiten bouwen we stelselmatig op bij de mensen in de gemeenschappen, met ene focus op jongeren. Zo groeien ze op met de kennis van het belang van hun bos en de middelen om het te beschermen. Die kennis zal ook op langere termijn zijn vruchten afwerpen, lang nadat het project is afgelopen.
