Bosrevue
Prof. Jef Schalck is overleden op 9 december op achtentachtigjarige leeftijd. Hij was emeritus professor van de Universiteit Gent.
Hij was begin de jaren 50 een briljant student aan de toenmalige Rijkslandbouwhogeschool waar hij na zijn studies werd aangeworven als assistent van Prof. Leon Eeckhout. Gedurende vele jaren was hij intensief betrokken bij een, naar hedendaagse normen, onwaarschijnlijk uitgebreid en divers cursussenpakket over tropische bosbouw, toegepaste tropische plantensystematiek, houttechnologie, houtanatomie, bosexploitatie, plantensociologie en verschillende cursussen ecologie. Over al die onderwerpen deed hij bijzonder grondige studies van de literatuur. In die periode legde hij de basis voor een vakkennis waarmee hij steeds opnieuw en dit gedurende de rest van zijn leven, diepe indrukken naliet bij zijn studenten, medewerkers en vele andere gesprekspartners. Later in de jaren 50, maakte hij zich klaar voor een doctoraat over vegetatiekartering aan de hand van luchtfoto’s in Bas-Congo. De onafhankelijkheid van Congo in 1960 deed hem van studieonderwerp veranderen en hij ging resoluut de richting uit van de houtwetenschap, zowel de biologische als de technologische aspecten ervan. Deze keuze werd aangedreven door zijn inzicht dat er grote nood was aan dit soort onderzoek: hout is nu eenmaal het meest voorkomende weefsel in een bos en de meest veelzijdige grondstof van de materiële cultuur. Uit literatuuronderzoek had Jef Schalck begrepen dat de universiteit van München aan de top stond van houtonderzoek. Hij trok er naartoe, eerst tijdens zijn verlof, later met een prestigieuze beurs van de Humboldt Stiftung. Zijn leermeesters waren de legendarische professoren Von Pechmann en Kolmann. Zijn doctoraat over dichtheid en sterkte van grenenhout werd gepubliceerd in boekvorm in 1967.
Hij werd benoemd tot geassocieerd docent in 1965 en kreeg op 1 oktober 1970 autonomie als docent en eerste directeur-diensthoofd van het laboratorium voor Houttechnologie, afgesplitst van het laboratorium voor Plantecologie. Op 1 januari 1971 werd hij hoogleraar aan de Rijksuniversiteit van Gent, waarin de Rijkslandbouwhogeschool vanaf 1969 was opgenomen, en op 1 oktober 1974 gewoon hoogleraar. In 1977, bij het overlijden van Prof. Eeckhout, werd hij titularis van het zware cursussenpakket over toegepaste plantkunde, ecologie, bosexploitatie en houttechnologie. De laboratoria voor houttechnologie en plantenecologie werden ook terug samengevoegd. Jef Schalck was altijd de eerste om aan te tonen dat een dergelijke combinatie van academische verantwoordelijkheden over intuïtief tegenstrijdige vakdomeinen niet ernstig was, maar tegelijk bijzonder originele opportuniteiten biedt. Achteraf gezien is juist die ongewone integratie inderdaad een vruchtbare bodem gebleken. De jaren 70 en 80 betekenden immers de opkomst van een ecologische maatschappelijke beweging. Jef Schalck kreeg in zijn auditorium steeds grotere groepen van studenten die worstelden met fundamentele vragen over ecologie, interdisciplinaire wetenschap, natuurbehoud, ruimtelijke ordening en ontwikkelingssamenwerking. De cursus “algemene en systeemecologie”, b.v. begon steeds meer studenten van buiten de faculteit en zelfs van buiten de universiteit aan te trekken. Al die studenten profiteerden maximaal van zijn welsprekendheid, belezenheid, zijn kennis en inzichten. Niet te onderschatten was dat hij zijn leerstof ook met hart en ziel doorgaf, wellicht de beste manier om studenten te motiveren. Hij slaagde erin ecologische en maatschappelijke problemen holistisch te benaderen vanuit een wetenschappelijk oogpunt zonder politieke of andere vooringenomenheid of gebruik van pamfletaire taal. Hij leerde zijn studenten kijken naar verbanden verder dan hun eigen specialisatie of studierichting. Velen van hen erkennen hem tientallen jaren later zonder enige twijfel als hun belangrijkste geestelijke vader.
Het cursussenpakket en de verantwoordelijkheden met betrekking tot onderzoek en maatschappelijke dienstverlening in diverse vakgebieden waren ook bijzonder zwaar. Prof. Schalck was uitgesproken perfectionist van aard, was niet in staat tot half werk en zijn gezondheid begon dan ook te lijden onder een opdracht die virtueel onmogelijk was. Hij diende op 1 oktober 1988, veel te vroeg voor hemzelf en voor zijn medewerkers, op emeritaat te gaan.
Gelukkig heeft hij na het emeritaat nog lang zijn activiteiten weten verder te zetten. Zijn oud-studenten bleven contact houden en zelf zocht hij ze ook op, waar ze zich mochten bevinden. Hij reisde naar Nepal, Laos en Zuid-Amerika. Hij gaf lezingen over ecologie en gaf zijn totale steun aan een kleinschalig project in Nepal met een evenwichtige aandacht voor gezondheidszorg, alfabetisering, landbouw en bosbescherming bij een kansarme bevolkingsgroep.
Jef Schalck verstond ook het belang van schoonheid in het maatschappelijke gebeuren. Hij genoot met volle teugen natuurschoon en van kunst.
We herinneren ons hem als iemand met uitzonderlijke sociale vaardigheden. Iedereen waarmee hij contact had, wist dat hij oprecht was. Hij was bijzonder respectvol en hij kon ons laten verstaan dat we belangrijk waren voor hem en de maatschappij.
Zijn overlijden is een groot verlies, maar geestelijke vaders blijven gelukkig nog lang leven.
