Nieuws
Samen met de meer dan 200 andere organisaties die de Together4Forests-beweging uitmaken, onderschreef BOS+ de eisen voor de finale versie van de wet die op een effectieve en rechtvaardige manier ontbossing van ons bord kan houden.
De onderhandelingen zijn afgelopen, de compromissen gemaakt. Voldoet de wet aan onze verwachtingen? Hieronder vatten we de sterke en minder sterke elementen van de wet samen.
Deze wet maakt het verschil
Eerst en vooral, de kern van de wet is een heel belangrijke stap vooruit in het stoppen van wereldwijde ontbossing. Bedrijven zullen gepaste zorgvuldigheid moeten toepassen in hun toeleveringsketens om aan te tonen dat het product dat ze op de Europese markt brengen, geen ontbossing heeft veroorzaakt. Daarvoor zullen ze tot op het punt van oorsprong van het product moeten gaan – dus ze kunnen zich niet enkel beroepen op certificering.
Met ontbossing wordt bedoeld: landgebruiksverandering van bos naar landbouwgrond, voor productie van een bepaalde groep producten en verwerkte producten. Omdat landbouw de belangrijkste oorzaak is van wereldwijde ontbossing – met 90% van de tropische ontbossing – kan daarmee een heel groot deel van de ontbossing uit de EU worden geweerd. De productengroep waarop de wet van toepassing is, is ook relatief groot en bevat belangrijke ontbossers als rundsvlees, soja, palmolie, koffie, cacao, rubber, hout,…maar ook verwerkte producten als meubels, leer, houtskool, chocolade, afgeleiden van palmolie,… Het gaat ook over álle ontbossing, niet enkel ‘illegale’ ontbossing volgens de wetgeving van het land van waaruit een product afkomstig is.
Er is een degelijk kader voor handhaving – een belangrijke bevoegdheid van de lidstaten. Boetes voor niet-naleving kunnen oplopen tot 4% van de totale omzet binnen het EU-land. Lidstaten zullen controles moeten uitvoeren op 9% van de bedrijven die uitvoeren uit landen met hoog risico op ontbossing, 3% uit landen met ‘standaard’ risico op ontbossing, en 1% op landen met ‘laag’ risico op ontbossing.
De EU zal landen waarop de wet een impact zal hebben – landen met tropisch bos – ondersteunen zodat de producten die ze uitvoeren kunnen voldoen aan de wet.
…maar kan nog steeds een pak beter
De wet is van toepassing op een reeks belangrijke producten die samen instaan voor een heel groot deel van wereldwijde ontbossing. Maar het grootste deel is nog niet álles. Mais zit er bijvoorbeeld (nog) niet in, biobrandstoffen ook niet. Zelfs als de wet dus strikt wordt gehandhaafd en nageleefd, zullen we nog niet helemaal kunnen zeggen dat ontbossing hiermee van ons bord of uit onze tank blijft.
Een belangrijk minpunt is dat er nog onvoldoende garanties zijn voor de bescherming van de rechten van inheemse gemeenschappen. Dat zijn nochtans de beste bosbeschermers. Nu zal er enkel worden gekeken naar nationale wetgeving van het land van herkomst.
Ook financiële instellingen vallen buiten de wet. Ook bijzonder jammer, want de bedragen die worden geïnvesteerd in praktijken die ontbossing veroorzaken zijn nog steeds een veelvoud van financiële ondersteuning van bosbescherming, bosherstel en duurzaam bosbeheer.
De wet heeft het enkel over bos. Misschien niet meteen een te verwachten uitspraak van BOS+, maar ook dat is een spijtige zaak. Daardoor riskeren landgebruiksveranderingen – zeg maar ‘ecosysteemvernieling’ – op te schuiven naar andere natuur. Iets wat we nu al zien gebeuren met de Braziliaanse Cerrado-Savanne. Bossen zijn onmisbaar voor de wereldwijde biodiversiteit, maar andere natuur is ook nodig om bossen gezond te houden.
Ook de definitie van wat onder ‘bosdegradatie’ valt, laat te wensen over. Een precieze maar ook brede definitie van bosdegradatie is belangrijk, omdat die de lat hoog legt voor duurzaam bosbeheer. Nu richt de wet zich vooral op oorspronkelijk bos dat wordt omgezet in plantages – eigenlijk eerder ontbossing dan ‘degradatie’. Wat veel beter zou zijn is een focus op degradatie van beheerd bos door onduurzame beheerspraktijken.
Focus op handhaving en breder wettelijk kader
De wet is de basis, een stevig fundament dat al een belangrijk deel van wereldwijde ontbossing door consumptie kan helpen stoppen. Als ze effectief wordt nageleefd en gehandhaafd natuurlijk.
Het verhaal is hiermee dan ook verre van afgelopen. BOS+ zal de uitvoering van de wet en de Belgische bevoegdheden van nabij blijven opvolgen. We zullen mee aanbevelingen blijven leveren voor een beter wettelijk kader: verbeterpunten bij herzieningsmomenten van deze wet, maar ook andere, complementaire wetgeving.
