Recent publiceerde het INBO de Bosvitaliteitsinventaris van 2023. Dit jaarlijkse rapport bespreekt de bosvitaliteit op basis van vaste meetpunten, verspreid over heel Vlaanderen. Hieronder vind je het besluit dat de auteurs (Geert Sioen, Pieter Verschelde en Peter Roskams) op het einde van het rapport formuleerden. Lees het volledige rapport hier (website INBO). De evolutie van de bosvitaliteitsindex doorheen de jaren is ook te vinden op de website van Statistiek Vlaanderen, samen met een korte vergelijking met de kroontoestand in andere Europese landen. 

Besluit bosvitaliteisinventaris 2023: Ruim 1 op 5 bosbomen is beschadigd

Een belangrijke indicator voor het bepalen van de gezondheidstoestand van bossen is het aandeel beschadigde bomen. In het Vlaamse bosvitaliteitsmeetnet, met 78 proefvlakken en 1473 bomen, is 22,6% van de bomen beschadigd. Het gemiddeld bladverlies bedraagt 22,5%. Zomereik en Corsicaanse den halen gemiddeld de minst gunstige scores. De kroontoestand van grove den en een categorie ‘overige loofboomsoorten’ is beter. Beuk en Amerikaanse eik
situeren zich daar tussenin.

Er is een verbetering van de gezondheidstoestand ten opzichte van 2022, maar dit geldt niet voor Amerikaanse eik. De lange termijntrend van het bladverlies stijgt voor beuk, zomereik, het totaal van alle loofbomen en het algemeen totaal. Er is bijna jaarlijks sterfte van steekproefbomen maar het sterftecijfer is in 2023 laag (0,3%). Ook het aandeel bomen met sterk bladverlies is klein (0,6% met meer dan 60% bladverlies).

Hoewel insectenaantasting en schimmelinfectie vaak niet levensbedreigend zijn, hebben een aantal soorten toch een belangrijke impact op de kroontoestand. Het aandeel eiken met bladvraat en meeldauwinfectie is in 2023 zeer hoog. Het aandeel grove dennen en Corsicaanse dennen met opvallende Sphaeropsis-scheutsterfte is kleiner. Bij naaldbomen speelt insectenaantasting een minder grote rol dan bij loofbomen. Schorskeveraantastingen veroorzaakten de afgelopen jaren vooral schade in fijnsparrenbossen, minder in
dennenbossen.

De afgelopen jaren werd duidelijk dat storm, droogte en hitte ingrijpende gevolgen met zich meebrengen. In de winter 2022-2023 waren er echter weinig stormen en 2023 was ook een jaar zonder langdurige droogte tijdens de zomermaanden.

Invasieve exoten vormen een bedreiging. Het bekendste recente voorbeeld is het vals essenvlieskelkje, de schimmel die essentaksterfte of essenziekte veroorzaakt. Er takelen nog steeds essen af, ook in de proefvlakken van het bosvitaliteitsmeetnet.

Om de bossen weerbaar te maken tegen klimaatverandering is een klimaat-slim bosbeheer noodzakelijk. Daarbij moet de focus liggen op een behoud van het bosklimaat, het beschermen van de bodem, de strooisellaag en de waterhuishouding, het tegengaan van bodemverdichting, het bevorderen van boomsoortenmenging en het uitvoeren van
kleinschalige ingrepen.

Veel bosecosystemen vereisen, voor een goede staat van instandhouding, minder depositie van verzurende en vermestende stoffen. De verzuurde bosbodems herstellen kost geld. Daarvoor is een voorafgaande studie noodzakelijk, met een kosten-batenanalyse. Na bossterfte zal de vegetatie spontaan opnieuw ontwikkelen, met op termijn een natuurlijke verjonging van boomsoorten. Indien de beheerder toch wil overgaan tot aanplanten van (andere) boomsoorten, zal op veel plaatsen een degelijke wildbescherming noodzakelijk zijn.

Overgenomen uit: 

Sioen, G., Verschelde, P., & Roskams, P. (2024). Bosvitaliteitsinventaris 2023: Resultaten uit het bosvitaliteitsmeetnet (Level 1) . (Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek; Nr. 13). Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. https://doi.org/10.21436/inbor.102411295