Hoe zou het nog zijn met de bosdeal?

Bij de start van deze COP27 werd het Forest Climate Leaders’ Partnership (FCLP) officieel ingehuldigd – vrij te vertalen als Partnerschap van leiders rond Bos en Klimaat. Het zou ervoor moeten zorgen dat er gevolg wordt gegeven aan de belofte van vorig jaar op de COP26 om ontbossing tegen 2030 te stoppen.

Net zoals vorig jaar werd dit engagement met veel tamtam openbaar gemaakt tijdens de bijeenkomst van staatshoofden – de leiders in kwestie. Dit jaar zou de term ook wel een tweede connotatie kunnen krijgen, met name ‘voortrekkers’. Want hoewel meer dan 140 landen de Glasgow Leaders’ Declaration on Forests ondertekenden, sloten zich tot nu toe maar 26 landen en de EU aan het initiatief. Heel belangrijke bos-landen staan ook nog niet op de lijst: Rusland (niet onverwacht), Brazilië (sluit zich hopelijk nog aan wanneer Lula het presidentschap overneemt), Indonesië (zou ‘sterk overwegen om erbij te komen’), en de Democratische Republiek Congo. België is er evenmin bij als aparte partij (wel als deel van de EU).

Ons land sloot zich wel eerder aan bij zowel de Glasgow verklaring als de FACT dialoog (Engels acroniem voor ‘Bos, Landbouw en Handel in Grondstoffen’), die ontbossing door producten als vlees, palmolie, cacao, koffie, hout,…mee moet helpen stoppen.

Stapje verder dan een belofte

Het feit dat beide verklaringen worden gedragen door staatshoofden is wel degelijk belangrijk. Het FCLP biedt daardoor een kader op het hoogste bestuursniveau. Het nieuwe partnerschap is ook geen nieuwe belofte, het is een uitvoerings- en opvolgingsmechanisme van de Glasgow-belofte.

De ondertekenende landen zouden jaarlijks worden samengebracht door een secretariaat om vooruitgang te bespreken en op te volgen. Daarbij zou ook een rapport worden uitgebracht. Er zijn concrete resultaatgebieden afgebakend, rond duurzame waardeketens, vinden van overheids- en private financiering, het versterken van inheemse en lokale gemeenschappen die bos beschermen en het opzetten van partnerschappen om nog onaangetaste bossen te beschermen.

Zijn de hoge verwachtingen nu ingelost?

Zo’n kader is een belangrijke stap vooruit en het geeft meer houvast om landen te herinneren aan hun beloftes. Maar er zijn ook zaken die het enthousiasme wat temperen. Zoals het er nu voor staat blijven we op onze honger zitten.

• Financiering is een belangrijke pijler van het mechanisme. Maar het feit dat rijke landen hun beloftes niet inlossen rond klimaatfinanciering, heeft het vertrouwen van tropische-boslanden ondertussen stevig geërodeerd. Bovendien zijn de bijkomende beloofde bedragen die al zijn aangekondigd verre van voldoende. De investeringen in ontbossing zijn nog altijd een veelvoud van middelen voor bosbescherming.
• Het lage aantal deelnemende landen is al aangehaald – hoewel je daar zou kunnen opperen dat het beter is een kerngroep te hebben die de rest voortstuwt. Het zal vooral uitkijken worden naar de eventuele aansluiting van Indonesië, Brazilië en RDC. Maar het blijft een initiatief met een veel lagere bedekkingsgraad dan de oorspronkelijke bosdeal.
• Het FCLP lijkt ook vooral een aantal bestaande processen, initiatieven en financieringsstromen te willen stroomlijnen. Een gebouw optrekken uit aparte bouwstenen is nuttig en efficiënt, de vraag blijft dan wel hoe stevig de constructie is. En of er extra kamers bijkomen. Want de bestaande initiatieven zijn voorlopig ontoereikend om ontbossing zelfs maar aanzienlijk te vertragen. Om de doelstelling te halen moet ontbossing jaarlijks met 10% afnemen. In 2021 kregen we wereldwijd onvoldoende (-6%), voor primair tropisch bos zijn we vierkant gebuisd (-3%).

Urgentie

Met het risico in herhaling te vallen – en in echo met wat nodig is voor het klimaat: het moet ook gewoon allemaal veel, veel sneller.

Het is misschien niet meer Bolsonaro die Brazilië hier zal vertegenwoordigen, maar de voorbije maanden werd er wel nog aan recordtempo ontbost. Bolivia wordt ondertussen weer geteisterd door bosbranden – in beschermde gebieden nota bene. Deze week werd op de COP ook een nieuw rapport voorgesteld over de staat van het Amazonewoud. Spoilerwaarschuwing: het gaat helemaal niet goed. COICA, de koepelorganisatie van inheemse gemeenschappen van het Amazonewoud, blijft hier hun pleidooi voeren om zo snel mogelijk 80% van het Amazonewoud permanent te beschermen.

Zondag vindt – achter gesloten deuren – het eerste overlegmoment plaats van het FCLP. We wachten in spanning af waarmee ze naar buiten zullen komen. Wordt dus vervolgd…