Nieuws
De nationale veiligheidsraad raadt mensen die zich niet ziek voelen aan naar buiten te trekken en te blijven bewegen. Sinds het begin van coronacrisis vinden dan ook heel wat mensen hun weg naar de lokale natuur. Een goede zaak: tijdens deze ongebruikelijke weken en maanden genieten we best dagelijks, en in de mate van het mogelijke, van een dosis natuur in de buurt voor ons mentale en fysieke welzijn.
Dit artikel is geschreven door Katriina Kilpi, BOS+ medewerkster en Metsämieli-coach. Metsämieli is de Finse variant van het bosbad of ‘Shinrin-Yoku’.
Beweging in de natuur – wandelen, fietsen, joggen – zorgt ervoor dat ons bloed circuleert, het verwarmt onze stijve spieren en het lichaam in het algemeen. Wandelen in het groen laat onze geest ontspannen terwijl we aandacht besteden aan het groen en de fractale patronen van de natuur om ons heen. Onze geest ontspant en we laten piekerende gedachten los. De donkere wolken boven ons hoofd krijgen zo wat meer van de helderblauwe schijn van het weerpalet waartegen deze crisis zich dezer dagen voltrekt. Stilletjes aan keren we terug naar huis, terug naar onze innerlijke zelf.
The good, the bad en de bosbodem
Wanneer we de helende fytonciden inademen die worden uitgestoten door de planten en bomen, krijgen de cellen in ons lichaam natuurlijke versterking. Daarnaast herinnert de bosbodem ons intern microbiële systeem eraan dat er ‘goeden’ en de ‘slechteriken’ zijn die ons lichaam proberen binnen te dringen. Zo krijgt ons lichaam een training voor een optimale werking.
Hoezo, de bosbodem is goed voor ons afweersysteem?
Het zit zo: als je in het dagelijkse leven ver weg leeft van natuurlijke microben, reageert ons lichaam alsof je in gevaar bent als je er wel mee in contact komt.
Ons lichaam zet zich vervolgens in stelling en haalt het grof geschut boven. Dit betekent dat ons lichaam niet alleen de bad guys, maar ook de good guys, de microben die niet gevaarlijk zijn voor ons, aanvalt. Zo ontwikkelen we allergieën en andere immunologische reacties. Het houdt ons systeem in té hoge mate alert zonder enige reden.
Door ons lichaam echter in contact te laten komen met diverse bacteriën in de bosgrond, kunnen we ons systeem leren om de goede van de slechte bacteriën te onderscheiden. Wanneer de echte ‘bad guys’ ons vervolgens raken, zijn we beter in staat ze te herkennen en ze te bestrijden. Kortom, ons afweersysteem is sterker.
De natuur intrekken is een wereldwijd fenomeen
De toestroom van mensen naar de natuurgebieden en bossen is een wereldwijd fenomeen; collega’s uit de VS en Japan laten weten dat ook daar mensen massaal de natuurgebieden intrekken.
Als je bedenkt dat het merendeel van de mensen in normale tijden het grootste deel van hun dagindeling buitenshuis spenderen – we pendelen en werken erop los en halen vervolgens dagelijks onze kinderen op – dan is het niet ondenkbaar dat de COVIT-19 maatregelen voor heel wat mensen beklemmend aanvoelen. We verbranden niet genoeg energie en de eindeloze stroom aan berichten over het coronavirus weegt zwaar op de geest.
De wildheid van de natuur
Naast het kwijtspelen van overtollige energie hebben we ook de behoefte om de wildheid en de kracht van de natuur te ervaren.
Vogels bouwen aan hun nest, bosanemonen staan in volle bloei, vlinders fladderen over bloeiende bloemen: de natuur laat ons zien dat het leven onverminderd doorgaat en niet stopt aan onze voordeur. Dat is een belangrijke gedachte in deze bevreemdende tijden.
Natuurdomeinen zijn in principe de perfecte plekken om deze gedachten te bevorderen aangezien ze het gevoel van ongerepte natuur oproepen – vergeet dan wel even de verharde wandelpaden, wegwijzers en het café op de parkeerplaats.
Kort na de aanvang van de coronamaatregelen werden de domeinen echter te druk bezocht. Groene ruimtes in Vlaanderen zijn schaars, de angst dat we op de bospaden te dicht bij elkaar komen, was dan ook terecht.
De overheid had geen andere keuze dan de toegang tot deze ruimtes te beperken. Ondertussen sluiten recreatiedomeinen en provinciedomeinen hun parkings, zien de boswachters van het Agentschap Natuur en Bos erop toe – op straffe van boete – dat de coronamaatregelen in de publieke Vlaamse bossen gerespecteerd worden en zijn daguitstapjes naar de Ardennen of de kust verboden.
Yves Stevens, woordvoerder van het nationaal crisiscentrum, verduidelijkt wat mag en niet mag: “het is ook niet de bedoeling om te flaneren. Joggen en wandelen mag, maar zo kort mogelijk en daarna wordt verwacht dat u meteen weer naar huis terugkeert. Blijven hangen in een park is uit den boze. Een uitstap te voet of met de fiets kan wel, en joggen blijft ook toegestaan. Met de wagen naar een groot bos rijden, is dan weer niet de bedoeling’, besluit Stevens.
Tips voor een dagelijkse dosis groen
Gezien de uitzonderlijke omstandigheden, heb ik enkele tips verzameld over waar je je dagelijkse dosis groen kunt vinden als de bospaden te druk bezocht worden. Onthoud dat deze zich best in jouw nabije omgeving bevinden. Dat wilt zeggen dat uw dosis groen niet verder dan een fietstocht verwijderd mag zijn.
Exploreer je buurt: nu er minder auto’s rijden, zullen zelfs de drukste buurten leefbaarder worden. Maak een wandeling in uw buurt. Als uw woonplaats niet bijzonder groen is, let dan op de kleur van de lucht, de manier waarop de zon verschillende oppervlakken belicht; hoe je op een zonnige dag kunt voelen hoe de zomer op komst is. Let op de vogels in de stad, de bomen die er staan. Neem even de tijd om een boom in uw omgeving te begroeten.
Kalmerende en vitaliserende stofjes
Sta even stil bij alle diensten die deze boom aanbiedt: hij produceert verse zuurstof en op een zonnige dag voorziet deze boom ons van schaduw. Mag deze boom groot genoeg worden, dan kunnen er zelfs meerdere mensen onder schuilen. Ze nemen fijn stof op en filteren onze lucht. Bomen absorberen water, water dat in de grond kan sijpelen en niet zomaar wegstroomt in de riolering.
En heb ik de fytonciden al vermeld? Bomen en planten verspreiden stofjes die onze immuniteit blijken te versterken. Ze zijn werkelijk overal. Nu ja, overal waar planten groeien tenminste.
Het berkenstuifmeel zorg dezer dagen bij heel wat mensen voor een allergische reactie van het immuunsysteem. De natuur zorgt echter voor een tegengewicht: het versterkende effect van de fytoncide.
Trage wegen
Loop eens langs de trage wegen in jouw buurt, die leveren mooie en romantische plaatjes op van het Vlaamse platteland. Naast de vitamine D die je nodig hebt om je immuniteit te versterken en het zonlicht dat je slaappatroon reguleert, vind je bomen om te bewonderen, velden die groener worden en zijn er steeds meer vogels die je aandacht trekken.
Aanschouw de knotwilgen rondom jou die op traditionele wijze zijn gekapt. Deze bomen zijn vaak hol en binnenin zijn ze een hotspot van biodiversiteit. Sta even stil bij zo’n oude knotwilg die barst van het leven en toch nog steeds blijft groeien! Daar, in de holte van zo’n knotwilg, zit de ware schoonheid van de natuur.
Geef eens extra aandacht aan de paarden of de koeien die je op de weides ziet. Neem even de tijd om hen te observeren. Hoe zou hun leven veranderd zijn sinds de coronamaatregelen? Het observeren van dieren rodom ons kan een kalmerend en stressverlagend effect hebben op ons. Zij zijn tenslotte ook natuur.
Let vervolgens ook eens op de huisjes op het platteland en ga op zoek naar tekenen uit het verleden. Denk eens na over het leven, hoe dat veranderd is ten opzichte van de tijden van je grootouders.
Woont u in de stad?
Ga op zoek naar de groene wijken en wandel even rond: in jouw stad zijn er vast en zeker enkele wijken die spectaculair groen zijn, met mooie grote, oude bomen. Meestal is de soundscape in deze omgevingen aangenaam omdat er geen drukke snelwegen in de buurt zijn. De lucht is er schoner en de fytonciden zullen ook volop in het luchtruim rondzweven.
Woont u aan zee?
Wel, de zee heeft een kalmerend effect op de mens. Dat komt volgens sommigen omdat we afstammen van een soort die in de oceaan leefde. Hoe dan ook, water geeft vaak die rustgevende en aangename toets aan een landschap. De geluiden van de golven hebben een wonderbaarlijk effect op onze hersenen en helpen ons te ontspannen. Een wandeling aan zee met zeemeeuwen boven je hoofd, de welgekende geuren en geluiden: een scène die meteen mooie herinneringen en een vakantiegevoel oproept.
Een jonge scheut
Heb je een eigen tuin of stadstuin? Ja, ook een minituintje kan je het gevoel van wilde natuur oproepen. Let eens op die jonge scheut die zich van de grond onttrekt. Neem wat mulch in je handen en ruik ernaar. Een geruststellende waarneming, niet? Welke tekenen van de lente zijn al zichtbaar? Stel je even voor hoe de ruimte er zal uitzien na een paar maanden wanneer alles in volle bloei is.
En hoe zit het met het planten van zaden? Probeer eens je eigen groenten te kweken in je tuin, op het balkon of op de vensterbank. Het observeren van nieuw leven en het verzorgen en zien groeien van planten kan een helende ervaring opleveren.
En o ja, stel je voor dat eigenaars van privébossen hun bossen zouden openstellen, al is het maar op sommige ochtenden of dagen van de week. Dezelfde regels zouden er kunnen gelden als in de openbare bossen. Zo zou er plots heel wat meer groen in Vlaanderen beschikbaar zijn. Alleen al de gedachte…
Anders kijken, zien, voelen en horen
Mijn advies? Afwisselen tussen de plaatsen die je bezoekt. Zo vermijd je druk bezochte plaatsen en houd je het interessant voor jezelf. Je hoeft zeker niet altijd ver te rijden om te kunnen genieten van natuur.
Natuur is overal om ons heen; ’t is vaak een kwestie van opmerken. Makkelijker gezegd dan gedaan, hoor ik je zeggen. Een terecht gedachte, zeker voor onze stedelingen is de zoektocht naar natuur niet vanzelfsprekend. Voor hen hen komt het erop aan anders te voelen, kijken, ruiken en horen.
Succes ermee, en hou je goed.
