Nieuws
- Amazonas, de grootste deelstaat van Brazilië, registreerde van 1 tot 23 oktober 3181 branden. Een record voor deze maand, volgens de gegevens van het Braziliaanse ruimteagentschap INPE.
- Manaus, de hoofdstad van de deelstaat, werd omringd door branden en gehuld in een dikke rooklaag, waardoor het aantal medische urgenties voor ademhalingsproblemen is toegenomen.
- Onderzoekers schrijven in het tijdschrift Nature Ecology & Evolution dat branden de belangrijkste factor zijn geworden in de degradatie van het Braziliaanse Amazonegebied, waardoor de resultaten van het milieubeschermingsbeleid ongedaan dreigen te worden gemaakt.
- Het waterpeil in de Solimões, Negro, Madeira en andere grote rivieren in het Amazonegebied is tot ongekend laagtes gedaald, waardoor gezinnen gedwongen worden om op boten te leven en zich door de modder te slepen op zoek naar water en voedsel.
Het Braziliaanse Amazonegebied kende de voorbije weken een opflakkering van branden, bóvenop een ernstige droogte waardoor het waterpeil in rivieren en meren tot ongekende laagten is gedaald. In Amazonas, de grootste deelstaat van het land, werden tussen 1 en 23 oktober 3181 branden geregistreerd. Dat is een record voor die maand, volgens gegevens van het Braziliaanse ruimteagentschap INPE. Dit aantal was meer dan het dubbele van het aantal branden in oktober 2022.
“Het is een aanzienlijke toename van branden die verband houden met menselijke activiteiten tijdens de barre droogte, een zeer gunstige voorwaarde voor vuur om zich te verspreiden,” vertelde Fabiano Morelli, een onderzoeker bij INPE’s brandbewakingsprogramma, telefonisch aan Mongabay. “Onze analyse geeft aan dat de hete en droge omstandigheden in het noorden van Brazilië de komende twee maanden zullen aanhouden, wat mogelijk tot meer branden zal leiden.”
Omringd door branden werden verschillende steden in Amazonas, waaronder de hoofdstad Manaus, gehuld in een dikke rooklaag – een grimmige situatie die nog meer gevolgen heeft voor een bevolking die al getroffen wordt door tekorten als gevolg van de droogte in de rivieren van de Amazone. De verstikkende wolk maakte van Manaus een van de steden met de slechtste luchtkwaliteit ter wereld op 11 oktober, volgens het World Air Quality Index platform.
Brandweerteams gebruiken een helikopter om de vlammen onder controle te krijgen in de buurt van Manaus, de hoofdstad van de deelstaat Amazonas. Afbeelding met dank aan Alex Pazuello/Secom/Agência Amazonas.
Lokale autoriteiten hebben een toename gemeld van ziekenhuisopnames voor ademhalingsproblemen die verband houden met giftige rook. Ze hebben ook het gebruik van maskers en andere persoonlijke beschermingsmaatregelen aanbevolen. Het regionale kantoor van Fiocruz, het toonaangevende Braziliaanse instituut voor onderzoek naar de volksgezondheid, gaf een verklaring uit van een onderzoeker die waarschuwde dat mensen en dieren “vergiftigd” worden door de rook van de bosbranden.
Op 13 oktober, toen de situatie verslechterde, kondigde de federale overheid aan dat ze het brandbestrijdingsteam in de deelstaat Amazonas zou versterken en het aantal getrainde brandweerlieden zou verhogen tot 289. De federale overheid beloofde ook om twee helikopters beschikbaar te stellen. De federale autoriteiten beloofden ook om twee helikopters beschikbaar te stellen om de branden te helpen bestrijden.
Rodrigo Agostinho, hoofd van IBAMA, het federale milieubeschermingsagentschap, vertelde aan het lokale nieuwsagentschap Amazônia Real dat de branden al zijn doorgedrongen tot in het primaire regenwoud. Hij zei dat de brandbestrijding wordt bemoeilijkt door logistieke problemen die verband houden met de droogte. “We kunnen niet voor iedereen tegelijk zorgen,” vertelde Agostinho aan Amazônia Real.
De Braziliaanse minister van Milieu en Klimaatverandering, Marina Silva, wijt het gebrek aan middelen om te reageren op noodsituaties van deze omvang aan de klimaatontkennende erfenis van de vorige regering van Jair Bolsonaro, volgens de krant O Estado de S. Paulo. Tijdens een persconferentie om brandbestrijdingsmaatregelen aan te kondigen op 13 oktober zei ze dat het land een klimaatnoodsituatie doormaakt en vroeg ze mensen om het land niet in brand te steken. “Vuur komt van nature niet voor in de regio,” zei Silva, zoals gemeld door de krant Correio Braziliense.
“Bewustwordingscampagnes zijn belangrijk voor mensen om het gebruik van vuur te verminderen en te voorkomen dat het probleem erger wordt,” zei Morelli van INPE. “De huidige klimaatomstandigheden zijn alarmerend en zouden alleen moeten veranderen met de komst van consistente regenval.”
Op 18 oktober kondigde de federale regering aan 647 miljoen reais (129 miljoen dollar) vrij te maken om de gevolgen van de droogte in het Amazonegebied te verzachten, waaronder middelen om de brandbestrijding in de deelstaat Amazonas te stimuleren.
Brandweerlieden blussen een uitslaande brand in een bosgebied in de gemeente Iranduba, in de deelstaat Amazonas. Afbeelding met dank aan Mauro Neto/Secom/Agência Amazonas.
Degradatie door vuur
In deze tijd van het jaar valt er meestal minder regen in het Amazonegebied. Maar de droogte van 2023 is verergerd door twee gelijktijdige natuurlijke gebeurtenissen die de vorming van wolken verhinderen, waardoor de toch al geringe regenval in de regio nog verder afneemt.
Eén van deze fenomenen is El Niño, de abnormale opwarming van het oppervlaktewater van de equatoriale Stille Oceaan, die oost-westelijke luchtstromingen boven het Amazone regenwoud veroorzaakt. De andere factor is de opwarming van het water van de noordelijke tropische Atlantische Oceaan, waardoor noord-zuidwinden over het bioom waaien. Deze luchtstromingen voorkomen de vorming van regenwolken, vertellen meteorologen aan Mongabay.
Deskundigen zeggen dat deze verhoogde gevoeligheid voor bosbranden zich de komende jaren waarschijnlijk opnieuw zal voordoen, vooral naarmate de klimaatverandering toeneemt. In een artikel dat 16 oktober verscheen in het tijdschrift Nature Ecology & Evolution zeggen onderzoekers dat branden de belangrijkste factor zijn geworden in de degradatie van het Braziliaanse Amazonegebied, waardoor de resultaten van het milieubeschermingsbeleid in gevaar komen.
De auteurs zeggen dat het noodzakelijk is om te begrijpen wat heeft geleid tot de toename van het aantal branden om urgente en gecoördineerde actie te ondernemen om het risico van ongecontroleerde branden te elimineren. “De toekomst van het Amazoneregenwoud onder klimaatveranderingen – zelfs als de illegale ontbossing nihil is – blijft onduidelijk met de dreiging van de klimaatcrisis, droogte en brand,” schrijven ze.
Patricia Pinho, plaatsvervangend wetenschappelijk directeur van het Instituut voor Milieuonderzoek in het Amazonegebied (IPAM), is het ermee eens dat vuur een urgent onderwerp is geworden. “De gevolgen van branden zijn zeer schadelijk voor het ecosysteem van de Amazone. We realiseren ons dat bepaalde transformaties op voorhand plaatsvinden, waarbij vuur een overheersende rol speelt in dit afbraakproces,” vertelde ze Mongabay per telefoon.
Gemeenten zoals Manacapuru zijn afhankelijk van voedselhulp vanwege de historische droogte in de staat Amazonas. Rivieren zoals de Amazonas (foto) hebben recorddiepten bereikt sinds het begin van de gegevensverzameling. Afbeelding met dank aan Alex Pazuello/Secom/Agência Amazonas.
Noodtoestand
De huidige droogte in het Braziliaanse Amazonegebied wordt als historisch beschouwd. Volgens het Amazonas Climate Panel verkeren 59 van de 62 gemeenten in de deelstaat in een noodtoestand en worden 590.000 mensen direct getroffen door de droogte.
Door het dalende waterpeil in de rivieren en meren is het scheepvaartverkeer, de belangrijkste vorm van transport in de regio, afgesneden. Hierdoor is het verkeer van mensen en goederen per boot beperkt, is het voor afgelegen gemeenschappen nog moeilijker geworden om toegang te krijgen tot gezondheidszorg en onderwijs en kampen duizenden mensen met water- en voedseltekorten. Ook de dieren in het wild hebben geleden, met meldingen van meer dan 100 dood aangetroffen rivierdolfijnen in de regio.
Folha de S.Paulo meldde dat families hun huizen in de Anavilhanas archipel in de Negro rivier hadden verlaten om op boten te gaan wonen om dichter bij het water te zijn – een hachelijke situatie die naar verwachting tot december zal voortduren. Bewoners langs de oevers van de Solimões, een andere belangrijke zijrivier van de Amazonerivier, slepen zich al weken geïsoleerd door de modder op zoek naar water en voedsel, meldde de krant O Globo.
Families langs de Amazonerivier in Manaus ontvangen humanitaire hulp. Afbeelding met dank aan Gildo Smith/Semacc/Prefeitura de Manaus.
Op 16 oktober bereikte de rivier de Negro in Manaus haar laagste waterpeil ooit, namelijk 13,59 meter. Sindsdien is het water nog lager gezakt. In Manacapuru bereikte de Solimões het laagste volume in 55 jaar metingen. Foto’s van voor en tijdens de droogte in Solimões tonen enorme zandbanken waar ooit water stond. De machtige Amazonerivier zelf, gevormd door de samenvloeiing van de rivieren Negro en Solimões, bereikte ook de ergste droogte ooit gemeten op het eiland Parintins. De situatie is vergelijkbaar op de Madeira, de grootste zijrivier van de Amazone, en vele andere rivieren in het Amazonegebied.
Volgens MapBiomas, een platform dat ontbossing in het Braziliaanse Amazonegebied in realtime volgt met behulp van satellietbeelden met hoge resolutie, registreerde de deelstaat Amazonas de laagste oppervlakte bedekt met water sinds 2018 als gevolg van de droogte die rivieren, meren en wetlands aantast.
“De impact op de aquatische biodiversiteit is op verschillende plaatsen gerapporteerd, maar is nog niet ingeschat en kan alarmerende proporties aannemen”, zegt Carlos Souza Jr., technisch en wetenschappelijk coördinator bij MapBiomas en hoofdauteur van een nota over dit onderwerp.
Pinho van IPAM zei dat intensere en frequentere droogtes het Amazoneregenwoud steeds minder vochtig maken. “De wetenschap is zelfs conservatief geweest in het wijzen op de risico’s van klimaatverandering voor dit unieke en kwetsbare ecosysteem.”
Referenties: de Oliveira, G., Mataveli, G., Stark, S. C., Jones, M. W., Carmenta, R., Brunsell, N. A., … Shimabukuro, Y. E. (2023). Increasing wildfires threaten progress on halting deforestation in Brazilian Amazonia. Nature Ecology & Evolution, 1-2. doi:10.1038/s41559-023-02233-3
Bron: Dit artikel is een vertaling van een Mongabay artikel, gepubliceerd door André Schröder in het Engels en te lezen via deze link.
DISCLAIMER: De visie van deze auteur weerspiegelt niet noodzakelijk de visie van BOS+
Bron: Mongabay/André Schröder
