Nieuws
Er was een gezellige drukte aan ons kantoor in Gontrode afgelopen vrijdag, want wij nodigden onze partners en stakeholders uit voor een inspirerend samenzijn. Op het programma stond een ruim aanbod aan interactieve sessies, een expowandeling in het bos over de geschiedenis van BOS+ en een receptie met belangrijke woorden van schrijver en bosambassadeur Jeroen Olyslaegers. “Zonder zorg voor onze natuur rest ons slechts vervreemding”, aldus Olyslaegers die in zijn voordracht niet alleen sprak over zorg en verbinding, maar ook over verhalen als tegengif.
Dat bleek maar één van de vele belangrijke lessen uit deze boeiende uitwisseling over de toekomst van bos, bomen en BOS+. Uit de talloze waardevolle gesprekken spinnen de BOS+’ers alvast hun eigen verhaal.
Het goede doen
Als BOS+ slagen we er in wetenschappelijk onderbouwde kennis over bos en bomen te vertalen naar een breed spectrum van doelgroepen. We staan ook bekend als een dynamische en veelzijdige organisatie, al blijft onze naamsbekendheid een werkpunt. Men (er)kent ons als principieel en niet bang om te zeggen waar het op staat, maar tegelijk ook constructief en oplossingsgericht. Een grote sterkte is ook ons uitgebreide netwerk, ook buiten de sector, dat we de voorbije jaren opgebouwd hebben.
Toch staan we ook voor uitdagingen. Zo blijft onze werking in de tropen minder bekend, ondanks de verschillende projecten die we er lopende hebben. Het is geen geheim dat de oppervlakte van oud bos wereldwijd al decennialang daalt. Het Amazonewoud verloor enkele jaren geleden al zijn capaciteit om CO2 op te slaan, waardoor het Congobekken de belangrijkste CO2-sink is geworden… alleen vond daar in 2022 de grootste ontbossing ooit plaats. De opdracht is dus duidelijk: bos beschermen. Dit betekent echter ook dat er financiële ondersteuning zal voorzien moeten worden aan landen met tropisch bos. Ook dekolonisering is cruciaal, naast eerlijk verdeelde en niet-destructieve waardeketens en voedselsystemen.
Een suggestie die bij verschillende onderwerpen terugkwam is dat BOS+ ook goede voorbeelden zou kunnen tonen. Zo zouden we bijvoorbeeld architecten die met hout werken in de spotlight kunnen zetten, gemeentes die inspanningen doen om bomen op hun grondgebied te beschermen belichten (bijvoorbeeld Brugge), … Daarbij kregen we het advies de strategie uit de reclamesector over te nemen: herhaling, herhaling en herhaling.
De dingen goed doen
Vanuit een globaal perspectief lijkt het duidelijk: oud bos mag niet meer gekapt worden. Maar hoe verenig je dat met de ontwikkelingsbehoefte van de lokale bevolkingen die in en rond dat bos wonen en vaak tot de armsten behoren? Het enige financiële compenseringsmechanisme om de lokale bevolking te overtuigen het bos niet te kappen zijn de vrijwillige carbon credits waarbij lokale gemeenschappen geld kunnen verdienen als ze niet (of minder snel) ontbossen. Deze credits liggen echter de laatste tijd, terecht, zwaar onder vuur. Het is verschrikkelijk dat het nationaal wetgevend kader en de implementering daarvan quasi nergens ter wereld adequaat is, waardoor deze vrijwillige carbon credits met al hun zwaktes en gevoeligheid voor misbruik, vaak het sterkste instrument zijn om bos te behouden.
Voor investeringen en systeemverandering is draagvlak nodig. Echte, oprechte bereidwilligheid om moeite te doen en te doen wat nodig is. Hoe bouwen we als BOS+ daaraan mee? Bos is populair, maar tegelijk liggen weinig mensen wakker van geïmporteerde ontbossing. Op zich is dit logisch, want lokale connectie roept sterkere emoties op dan abstracte risico’s op een ander halfrond. Verhalen zouden daarbij kunnen helpen. We zouden bijvoorbeeld meer kunnen belichten hoe we met dat regenwoud verbonden zijn, van koffiegruis over veggie-catering tot beter weer.
Daarbij mag zeker het sociale aspect niet vergeten worden. In de tropenwerking betekent dit de lokale gemeenschappen actief betrekken, in Vlaanderen inclusief werken. Het bereiken en betrekken van groepen die we vandaag nog niet bereiken, zal moeten gebeuren door een leerproces te doorlopen, waarbij we gedeelde waarden en noden identificeren en daarmee aan de slag gaan. Dat proces kan in eerste instantie gerealiseerd worden door het organiseren van (steeds) kwaliteitsvolle(re) ontmoetingen.
Samen goed doen
Samenwerken zit in het DNA van BOS+. Maar hier liggen vandaag ook heel wat uitdagingen: het water tussen de natuur- en landbouwsector leek nog nooit zo diep. Dat heeft zijn wortels in de weinig respectvolle houding van de natuur- en milieusector tegenover de landbouwsector. Nochtans hebben beide sectoren elkaar nodig. We moeten blijven zoeken naar verbindende thema’s, zoals bijvoorbeeld bodemproblematiek.
Het beschermen van onze natuur is een uitdaging die steeds urgenter, maar niet noodzakelijk makkelijker zal worden. Als sector zullen we heel goed moeten samenwerken, koesteren en verdedigen wat we hebben, zowel wat betreft de wetgeving als wat betreft effectieve natuur op het terrein.
Zorgen. Vertellen. Verbinden.
We zijn dankbaar voor een dag als deze, waarop vele partners ons traject mee kunnen vormgeven – soms een spiegel voorhouden, vaak ons vooruitstuwen – en het glas kunnen heffen.
Het slotwoord van Jeroen Olyslaegers kon niet beter: over zorg, verhalen en verbinding. Over vervreemding als demon van deze samenleving, een demon die we alleen samen kunnen bevechten. Een duidelijke opdracht die hij BOS+, de aanwezigen én zichzelf meegaf. Om zorg voor onze omgeving opnieuw een plaats te geven in onze samenleving, moeten we ook bouwen aan die samenleving zelf, aan de gemeenschap waar we zelf deel van uitmaken – een woord waarvan we de betekenis soms te lijken vergeten (vertroebeld door de digitalisering en individualisering?).
“Vertellen is verbinden”, zegt Jeroen. Als je vertelt, écht vertelt, niet gewoon iets overbrengt, bereik je de buitenwereld én breng je die buitenwereld ook dichterbij. Vertellen is een oerinstinct. Vertellen ondersteunt een gemeenschap. Vertellen legt verbindingen via verhalen. Zo kunnen we echt samenwerken aan onze natuur, koesteren wat ons omringt en schrijven aan een duurzaam verhaal voor de toekomst.
