Updates
Nieuws

Gaat het (voldoende) beter met Bos en klimaat sinds COP 26?

© IBIF

Klimaatmaatregelen zijn niet meer weg te denken uit onze globale maatschappij. Maar gaan we de goede richting uit? En gaat het allemaal snel genoeg? Want de uitdaging is enorm en de tijd dringt. In aanloop van COP27 werd door verschillende wereldwijde instanties de balans opgemaakt. Hieronder brengen we de belangrijkste bevindingen die te maken hebben met bos. Heel kort samengevat: we gaan stapsgewijs vooruit, maar niet ver genoeg en veel te traag. We moeten van stappen naar sprongen, van geleidelijke opbouw naar systeemverandering.

Minder ontbossing voor een stabiel klimaat?

Bomen en Bossen behoren tot de belangrijkste klimaatoplossingen. Vooral het stoppen van ontbossing, maar ook bosherstel, duurzaam bosbeheer en boslandbouw hebben een enorm – en betaalbaar – potentieel om broeikasgassen uit de atmosfeer te halen en te houden.

Maar het gaat niet goed met bossen wereldwijd. De snelheid van ontbossing mag dan wel gemiddeld genomen zijn afgenomen tussen 2010 en 2020 in vergelijking met het decennium ervoor, dit neemt niet weg dat bos – en in belangrijke mate oerbos – aan een heel hoog tempo blijft verdwijnen. Jaarlijks verliezen we voorgoed een gebied groter dan de oppervlakte van België aan primair tropisch woud.

Relatief goed nieuws uit Zuid-Oost Azië wordt overschaduwd door toenemende ontbossingscijfers in Latijns-Amerika en Afrika. Het Amazonewoud staat op een kantelpunt: de kans lijkt steeds groter dat dit enorme reservoir van koolstof een grote bron van emissies zal worden door degradatie van grote delen van het woud tot Savanne.

Er komt ondertussen ook wel bos bij, maar nog steeds minder dan er verdwijnt: over de laatste 20 jaar verdween 100 miljoen ha ‘netto’ bosoppervlakte – 30 keer de oppervlakte van België. Bovendien is die ‘netto’ ontbossing een slechte maatstaf van hoe het werkelijk gesteld is. De prioriteit blijft het beschermen van primair, onvervangbaar woud.

Partnerschap om ontbossing tegen 2030 te stoppen

Vorig jaar werd op COP26 door meer dan 140 landen – waaronder ook België – beloofd om ontbossing wereldwijd te stoppen tegen 2030. Op COP27 zal een nieuw partnerschap worden aangekondigd, dat zich zal buigen over de effectieve uitvoering van die ambitie. BOS+ ziet ontbossing liever nog een pak vroeger eindigen, maar we staan uiteraard meer dan positief tegenover dit engagement – zij het met een nodige dosis scepsis.

Ontbossing binnen 8 jaar aan banden leggen betekent een jaarlijkse afname met 10%. In 2021 bedroeg dit maar 6,3% – net iets meer dan de helft van wat nodig is. Bovendien bedroeg de afname maar 3.1% voor tropisch primair regenwoud. Ook bosdegradatie zet zich verder, zij het iets trager dan het gemiddelde van de voorbije 10 jaar (Forest Declaration Assessment Partners, 2022). In 2021 veroorzaakte ontbossing de uitstoot van 3,8 Gigaton CO2-equivalenten – ongeveer evenveel als de Europese Unie. Om de klimaatdoelstellingen te halen, moeten de ontbossingscijfers 2,5 keer sneller naar omlaag (World Resources Institute, 2022).

Nog moelijker wordt het voor de doelstellingen van de private sector om tegen 2025 toeleveringsketens van landbouw- en bosproducten ontbossingsvrij te maken. Dat komt overeen met een nog steilere daling van 20% per jaar (grafiek). Een sterke EU-wetgeving rond geïmporteerde ontbossing zou daar wel voor een systeemverandering kunnen zorgen.

Met financiering tenslotte is het nog erger gesteld. Jaarlijks wordt ongeveer 2,3 miljard dollar uitgegeven aan bosbescherming, terwijl we 460 miljard dollar nodig zouden hebben – het tweehonderdvoud!

Deze grafiek toont hoe snel de ontbossing moet afnemen om beloftes waar te maken. In dit geval: de ambitie om tegen 2025 ontbossing door vlees, koffie, cacao, palmolie, soya, rubber,…aan banden te leggen. De verticale as toont de ontbossingscijfers door deze producten, op de horizontale as hun evolutie in de tijd tot nu toe (groen) en hoe sterk de daling zou moeten zijn (grijs) © grafiek uit Forest Declaration Assessement- rapport, tekst bij grafiek van Global Forest Watch

Definitieve ontbossingscijfers zijn er nog niet voor 2022, wat wel al vaststaat is dat de ontbossing wereldwijd niet drastisch zal zijn afgenomen. Dit nieuwe partnerschap zal veel om het lijf moeten hebben om ons te overtuigen.

Een stabieler klimaat voor sterker bos?

Klimaatontwrichting vermindert de veerkracht van bossen, door droogte, ziektes, stijgende temperaturen en veranderende weerspatronen. Elke 10e van een graad extra opwarming betekent ook: een meer onzekere toekomst, meer menselijk leed, meer plant- en diersoorten bedreigd. Het akkoord van Parijs legde de lat op 2°, met de ambitie om onder de 1,5° opwarming te blijven. Die ambitie leeft nog steeds – een van de conclusies van COP26. Maar het laatste IPCC rapport meldde al dat de kans dat we dat halen, ondertussen piepklein is geworden.

Het World Resources Institute analyseerde 40 indicatoren voor nodige actie om opwarming onder de 1,5° te houden. Gaande van meer hernieuwbare energie, over financiering en beleid tot het stoppen van ontbossing en een duurzaam voedselsysteem. Conclusie: geen enkele van de indicatoren zit op het goede spoor om de doelstellingen van 2030 te bereiken. Meer dan de helft (27) gaat in de goede richting, maar niet snel genoeg. Voor de rest zijn er ofwel te weinig gegevens, ofwel gaan ze compleet de verkeerde kant op.

Evaluatie van indicatoren die aangeven hoe goed we op weg zijn om de klimaatdoelstellingen tegen 2030 te halen en zo onder de 1,5° opwarming te blijven tegen het einde van de eeuw. © wri.org

Een analyse door UNEP van het klimaatbeleid van alle landen aan de vooravond van COP27 tekent een nog verontrustender beeld: we zouden nog steeds uitkomen op een opwarming rond de 2,5°Celsius op het einde van de eeuw. Heel gevaarlijk vaarwater voor een leefbare toekomst voor de komende generaties.

Ook hier is financiering een groot pijnpunt. We moeten naar 460 miljard dollar per jaar voor klimaatmitigatie – een vertienvoudiging. Daarnaast voldoen rijke landen nog steeds niet aan hun belofte voor 100 miljard dollar jaarlijkse financiering voor armere landen.

Tijd dus om het roer stevig om te gooien. En dat kunnen we. De hoofdboodschap van al deze rapporten is dezelfde: het gaat niet goed, drastische verandering over alle sectoren heen is dringend nodig. Maar ze gaan ook verder in op de manieren waarop we die verandering kunnen verwezenlijken. We namen die aanbevelingen mee bij de formulering van onze eigen verwachtingen voor de COP27.

Terug

“Zonder bos zijn we geen Siekopai”

Geen tijd meer over om het einde van ontbossing verder uit te stellen

Lees meer artikels