Nieuws
Het zijn de mensen die het minst hebben bijgedragen aan klimaatontwrichting die er nu al de sterkste gevolgen van dragen. Onze welvaart is opgebouwd dankzij de uitstoot van veel meer broeikasgassen dan landen die veel kwetsbaarder zijn voor extreme en steeds minder voorspelbare weersomstandigheden, stijgende zeespiegel en temperaturen. Met onze consumptie van o.a. vlees, chocolade en koffie dragen we van hieruit ook bij aan tropische ontbossing en de CO2-uitstoot die daarmee gepaard gaat. Om dit klimaatonrecht aan te pakken en de klimaatontwrichting effectief te kunnen oplossen, moeten er meer middelen gaan naar landen in het globale zuiden voor het stoppen van ontbossing en bosherstel, andere mitigatie- en adaptatiemaatregelen én voor schade en verlies.
De overstromingen van vorig jaar en de droogte dit jaar tonen op pijnlijke manier aan dat ook België niet meer gespaard blijft van [de gevolgen van] de klimaatontwrichting. Maar in veel landen in het globale zuiden veroorzaken stijgende temperaturen, extreme weersomstandigheden en veranderende weerpatronen al langer voor economische schade en menselijke slachtoffers.
Klimaatontwrichting laat zich vooral in armere landen voelen
Oogstverliezen door uitblijvende regens hebben ergere gevolgen in landen waarvan een groter aandeel van de populatie in de landbouw tewerkgesteld is, zoals Ethiopië of Uganda. Extreme neerslag, overstromingen en landverschuivingen laten zich veel sterker voelen in gebieden met meer kwetsbare infrastructuur, zoals Pakistan of Peru. Tropisch bos is een belangrijke buffer tegen droogte in landen rond de evenaar, maar wanneer die bossen door de aanhoudende droogte hun veerkracht verliezen, slaat de volgende droogte nog harder toe, zoals in Bolivia of Ecuador.
Volgens een recent OXFAM-rapport lijden er vandaag, in de tien landen die de voorbije twintig jaar het vaakst werden getroffen door de gevolgen van de klimaatcrisis, 48 miljoen mensen acute honger, tegenover 21 miljoen zes jaar geleden. Acute honger houdt in dat mensen gevaarlijk ondervoed zijn als gevolg van een hongersnood, crisis, natuurramp of oorlog. Het betekent een rechtsreeks levensgevaar en volgens het rapport staan 18 miljoen mensen op de rand van de hongerdood (IPS news).
© Fatima Yusuf
Afrikaanse, Latijns-Amerikaanse en veel Aziatische landen worden niet alleen nu al harder geraakt door klimaatverandering, ze hebben er ook veel minder aan bijgedragen. De rijkste 10 procent van de wereldbevolking is verantwoordelijk voor maar liefst 52% van de uitstoot van broeikasgassen. De armste 50% voor slechts 7%. België mag dan wel bezig zijn met een – uiteraard noodzakelijke – transitie naar hernieuwbare energie, onze opgetelde historische uitstoot van broeikasgassen is ongeveer evenveel als 1 kwart van de cumulatieve uitstoot van heel Afrika. Onze uitstoot per inwoner blijft ook relatief veel hoger dan veel andere landen.
Er is een rechtstreeks verband tussen opgebouwde welvaart/ economische groei en energieopwekking – waarvoor we tot nu toe grotendeels fossiele brandstoffen hebben gebruikt. Het is dus ook dankzij die grotere bijdrage aan de klimaatontwrichting dat wij er nu economisch/financieel veel beter voor staan.
Bossen als hoofdrolspeler in het klimaatverhaal
Naast de uitstoot van fossiele brandstoffen levert ontbossing een bijdrage van ongeveer 10% aan de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer. Elk jaar verliezen we om en nabij de oppervlakte van België aan onvervangbaar Tropisch regenwoud. En ook daarin hebben landen als België een onevenredig aandeel. Niet alleen doordat we zelf veel van onze bossen en andere ecosystemen hebben doen verdwijnen, maar ook omdat een groot deel van de wereldwijde ontbossing plaatsvindt om te voldoen aan onze vraag naar vlees, chocolade, koffie, rubber, brandstof, hout,…BOS+ ondersteunt in deze context de internationale campagne #Together4Forests. Met de campagne willen we, samen met 140 andere NGO's, een sterke anti-ontbossingswet eisen van onze Europese wetsmakers, die moet voorkomen dat het eten op ons bord zorgt voor ontbossing in de meest kwetsbare landen
©Tim Mossholder
Ironisch genoeg horen bomen en bos bij de beste klimaatoplossingen. Uit het laatste IPCC-rapport bleek opnieuw dat het onmiddellijk stoppen en omkeren van ontbossing een van dé klimaatprioriteiten is. Bossen halen en houden niet enkel CO2 uit de lucht, maar bufferen tegen temperatuur extremen en droogte, extreme regen, overstromingen en erosie. De gevolgen van die ontbossing maken lokale gemeenschappen in die landen daarom nóg kwetsbaarder voor klimaatextremen. Bovendien gaat die ontbossing maar al te vaak gepaard met mensenrechtenschendingen. Inheemse activisten die hun leefgebieden – met grote oppervlaktes intact bos – willen verdedigen worden aan de lopende band bedreigd, onteigend en zelfs vermoord.
Verantwoordelijkheid opnemen
Het is dan ook maar fair dat de rijkere landen die een grotere verantwoordelijkheid dragen in het klimaatprobleem, landen met minder economische slagkracht ondersteunen in hun klimaattransitie:
- het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen (mitigatie), o.a. door omschakeling naar hernieuwbare energie en het stoppen van ontbossing
- het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering (adaptatie), o.a. door betere infrastructuur, bosherstel en boslandbouw
- financiële compensatie voor onvermijdelijke schade en verlies – zoals overstromingen die al hebben plaatsgevonden, of eilandstaten die eenvoudigweg zullen verdwijnen.
Hierrond werden al beloftes gemaakt, maar die zijn niet stevig en worden bovendien niet nageleefd. Van de beloofde jaarlijkse 100 miljard dollar klimaatfinanciering, zou in 2021 maar 21 miljard zijn opgeleverd.
Eerlijke verdeling als pasmunt in klimaatonderhandelingen
Een sterkere ondersteuning van die landen is niet alleen de meest ethische keuze, het is ook gewoon noodzakelijk om de klimaatontwrichting op te lossen.
De Klimaat-COP is een jaarlijkse bijeenkomst van vrijwel alle landen ter wereld, waar wordt besproken en – vooral – onderhandeld hoe de klimaatontwrichting wordt aangepakt. Alle landen moeten verantwoordelijkheid opnemen en de uitstoot van broeikasgassen verminderen, maar wel naargelang hun capaciteit en hun bijdrage in de opwarming.
BOS+ op de klimaatmars, in aanloop van de COP27. ©Bart Carlier
Verbintenissen rond klimaatfinanciering en of die beloftes worden nagekomen, hebben logischerwijze een zeer grote invloed op de bereidwilligheid van armere landen om sterkere klimaatinspanningen aan te gaan.
