Nieuws
Opnieuw een spannende week voor de Natuurherstelwet (Nature Restoration Law). Met deze wet wil de EU tegen 2030 20% van de Europese natuur herstellen. Deze week worden in het Parlement en de Raad beslissingen genomen. Een kritiek moment, want het voorstel afzwakken is absoluut niet wenselijk. Onze beleidsmedewerker Pieter Van de Sype licht in onderstaande opinie het belang van een sterke Natuurherstelwet toe. Kris Verheyen en Lander Baeten, professoren aan het Labo Bos & Natuur, Universiteit Gent en Bart Muys, professor aan afdeling Bos, Natuur & Landschap, KU Leuven, tekenden graag mee.
‘Één tegen allen’
De strijd om de Europese Natuurherstelwet belooft nog spannend te worden. Argumenten tegen ambitieus natuurbeleid hebben het vooral over gepercipieerde nadelen en negeren daarbij steevast de maatschappelijke voordelen van natuurherstel.
Deze eenzijdige benadering getuigt van een fundamenteel onbegrip over hoe natuur eigenlijk in elkaar zit en wat het voor ons betekent. Goed werkende ecosystemen zorgen voor win-win scenario’s, door het leveren van ecosysteemdiensten, die oppervlakteverlies en andere kosten kunnen compenseren. Uit studies blijkt ten overvloede dat onze natuur vandaag te schaars en te versnipperd is en teveel onder druk staat van allerhande milieudegradatie om de functie te kunnen vervullen die we als maatschappij van haar nodig hebben. En dit terwijl onze economie en voedselzekerheid enorm schatplichtig zijn aan natuur. Zowat de helft van het wereldwijde Bruto Nationaal Product wordt bedreigd door biodiversiteitsverlies, volgens het Wereld Economisch Forum.
Van levensbelang
Neem bijvoorbeeld bossen en bomen. Die bieden een brede waaier aan maatschappelijke voordelen binnen en – tot ver – buiten de bosrand. Bossen zijn multifunctioneel: ze combineren op dezelfde plaats mogelijkheden voor biodiversiteit, recreatie, mentaal en fysiek welzijn en de duurzame oogst van hout en andere bosproducten. Veerkrachtige bossen en andere ecosystemen zijn ook een van onze beste troeven om verdere klimaatontwrichting te voorkomen. Zo bufferen ze – zeker ook in landbouwlandschappen – tegen de gevolgen van klimaatopwarming die we nú al ondervinden en die in de toekomst nog extremer zullen worden. Veranderende seizoenen, droogte, hitte, erosie en overstromingen – het zijn niet bepaald faits divers voor boeren zelf. Als we ons buitengebied niet beter wapenen tegen deze fenomenen dan worden de landbouwsector en onze voedselzekerheid de eerste slachtoffers.
In het wetsvoorstel worden naast de oppervlakte-doelstellingen voor te herstellen natuur ook bepalingen opgelegd voor verbeterde toestand van leefgebieden. Voor bossen gaat het over criteria die volledig in lijn liggen met duurzaam bosbeheer – zoals meer dood hout en een gevarieerde bosstructuur. Dit zorgt voor bossen met meer biodiversiteit die tegelijk met meer veerkracht de veranderingen die ze ondergaan het hoofd kunnen bieden.
Het verhaal van een ambitieuze natuurherstelwet is een verhaal van samenwerking: als we in onze regio opnieuw meer plaats geven aan bossen, moerassen, rivieren, duinen, heide, graslanden, meren en rivieren, stedelijk groen en natuur in akker- en, weilanden, dan zullen we daar samen onze schouders moeten onder zetten, maar dan worden we daar ook allemaal beter van. Elke euro die wordt geïnvesteerd in natuurherstel levert volgens de Europese Commissie tussen de 8 en 38 euro maatschappelijk voordeel op.
Een uitdaging voor Vlaanderen
Samenwerken voor meer en betere natuur zou dan ook een no-brainer moeten zijn, maar vandaag is het zo dat belangrijke maatschappelijke actoren deze realiteit weigeren in te zien en kiezen voor een heilloos status quo. Intussen verkeert meer en meer van onze natuur in slechte, zelfs kritieke toestand, hier en wereldwijd. Recent onderzoek toont aan dat de vitaliteit van onze Vlaamse bossen afneemt, terwijl er elke dag nog mét vergunning 0,7 ha – een groot voetbalveld – bos wordt gekapt. Verdere ontbossing kan de meest bosarme regio van Europa nochtans missen als kiespijn. Wereldwijd verliezen we per jaar ongeveer de oppervlakte van België aan onvervangbaar tropisch regenwoud. We blijven ons buitengebied droogdraineren, versnipperen, verharden en bestoken met overloads aan mest, pesticides, water- en luchtvervuiling. Wereldwijde trends voor populaties van gewervelde dieren tonen dat de grootte van die populaties met gemiddeld 70% afnemen. Met ongeveer 25% van de soorten die in mindere of meerdere mate met uitsterven bedreigd zijn, is het zeer waarschijnlijk dat een wereldwijde, door de mens veroorzaakte uitstervingsgolf op ons af komt. Een biodiversiteitscrisis die hand in hand gaat met de klimaatcrisis, waarbij beide fenomenen elkaar versterken.
Het lijkt er echter op dat met de urgentie en noodzaak om deze trends te keren, ook de weerstand toeneemt. In Vlaanderen wordt vanuit verschillende hoeken een pleidooi tegen een sterke natuurherstelwet gevoerd, omwille van onze specifieke context. Gebieden met hoge natuurwaarde zijn hier ten eerste schaars, ten tweede erg versnipperd en ze vallen ten derde voor een groot deel buiten Europees beschermde natuurgebieden gelegen (Natura2000). Dat illustreert de kaart die Vlaanderen in haar standpunt over de wet opneemt. Een standpunt dat ambitie uit de weg gaat, omdat de uitdaging zo groot is. Je zou het kunnen lezen als ‘Vlaanderen moet minder herstellen, omdat we in het verleden al meer hebben kapotgemaakt’. Toch wel een bizarre redenering. Een natuurarme regio als Vlaanderen zou uiteraard net méér inspanningen moeten leveren om de veel te schaarse natuur die we hebben, beter te beschermen, uit te breiden en te herstellen. Het argument dat dat niet mogelijk is omdat we hier met zo veel zijn en zo bedrijvig zijn, wordt tegengesproken door voorbeelden uit onze nabije omgeving: regio’s als Greater London, de omgeving van Parijs of Nordrhein-Westfalen tonen aan dat hoge bevolkingsdichtheden best wel combineerbaar zijn met grotere oppervlaktes natuur.
Dit debat gaat niet enkel groene jongens met verrekijkers rond hun nek aan. Het is ook geen discussie voor techneuten en ambtenaren over wat moeilijk passende groene puzzelstukjes in onze ruimtelijke ordening. Het is een cruciale keuze voor het welzijn van elke Vlaming, want met al dit verlies aan soorten en hun leefgebieden ondergraven we de basis van ons welzijn. Het is hoogdringend tijd om het tij te keren. De kost van nú investeren in meer en betere natuur verzinkt in het niets bij de kosten waarmee we onszelf en de volgende generaties opschepen als we onze natuur niet beter beschermen en herstellen.
