BOS+ op COP27

Q&A COP27

• Wat is de COP?
  • COP is de afkorting van Conference of the Parties, een jaarlijkse bijeenkomst waar beslissingen worden genomen in het kader van internationale verdragen rond mondiale thema’s. Voor Klimaat is dat de Kaderovereenkomst van de Verenigde Naties over Klimaatverandering – Engelstalige afkorting daarvan is UNFCCC.
  • Elke opeenvolgende COP krijgt een nummer, de locatie roteert tussen continenten. Dit jaar is het de beurt aan Afrika voor COP27 in Sharm-el-Sheikh, Egypte. COP26 vond vorig jaar plaats in Glasgow, Op COP21 in Parijs werd het baanbrekende akkoord getekend waarbij landen zich verbonden om temperatuurstijging tegen 2100 onder de 2° te houden – met inspanningen om zelfs onder 1,5° te blijven.
  • De beslissingen moeten worden genomen in unanimiteit – geen sinecure met 197 landen die het UNFCCC-verdrag hebben ondertekend. Er gaan dan ook stevige en vaak moeilijke onderhandelingen aan vooraf. Die gebeuren door delegaties afgevaardigd door de landen. Staatshoofden en ministers komen ook naar de COP, onder andere om belangrijke engagementen in het licht te zetten.
  • Naast klimaat zijn er ook COP’s rond andere thema’s, zoals de Biodiversiteit-COP in het kader van de CBD, de Conventie over Biodiversiteit.
• Wordt er vooruitgang geboekt op de COP?
  • Heel bondig samengevat: ja, maar het gaat te traag.
  • Greta Thunberg heeft een punt als ze zegt dat vooruitgang bij elke opeenvolgende COP te traag gaat om de klimaatontwrichting voldoende snel aan te pakken.
  • Na het baanbrekend akkoord uit Parijs, waarbij landen zich verbonden om de temperatuurstijging tegen 2100 onder de 2 graden te houden, werden klimaatplannen opgemaakt. Echter, de resultaten zijn tot nu toe ontoereikend.
  • Met de huidige klimaatbeloftes van landen stevenen we nog steeds af op meer dan 2,5° opwarming op het einde van deze eeuw – in de veronderstelling dat landen die beloftes waarmaken en correct hebben berekend.
  • Anderzijds hebben we niet echt een alternatief voor de COP; het is een moment waarop alle landen samenkomen om beslissingen te nemen met globale implicaties.
• Waarom gaat BOS+ naar de COP?
  • Naast de afgevaardigden van alle landen, nemen ook NGO’s en vakbonden, wetenschappers, bedrijven en media deel aan de COP – om te ‘observeren’ en zo transparantie te garanderen en om te lobbyen.
  • BOS+ zal ook aanwezig zijn in de Blue Zone en Green Zone.
    • De Blauwe Zone is voor mensen die zijn geregistreerd bij het VN-orgaan dat belast is met het coördineren van de wereldwijde reactie op de dreiging van klimaatverandering – de UNFCCC.
    • De Groene Zone is een ruimte voor jeugdgroepen, het maatschappelijk middenveld, de academische wereld, kunstenaars en het bedrijfsleven om evenementen, tentoonstellingen, culturele optredens, workshops en lezingen te organiseren.
  • BOS+ gaat als ‘observer’ voornamelijk de ontwikkelingen op vlak van bos-gerelateerde thema’s opvolgen en communiceren – vooral als we zien dat zaken niet de goede kant opgaan. Deze ontwikkelingen vormen ook de basis van toekomstig beleidswerk. Daarnaast doet BOS+ ook mee aan lobbywerk.
    • BOS+ volgt het algemeen klimaatbeleid op (in kader UNFCCC)
    • Maar ook sectorale akkoorden (bvb GLDF)
• Wat verwachten we van de COP?

  Lees onze verwachtingen voor COP27 hier.

• Wat zijn NDC’s?
  • Nationally determined contributions of nationaal bepaalde bijdragen (NDC’s) vormen de kern van de Overeenkomst van Parijs en de verwezenlijking van de langetermijndoelstellingen.
  • NDC’s belichamen de inspanningen van elk land (vervat in klimaatplannen) om de nationale emissies te verminderen en zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering.
• Wat is REDD+?
  • Een mechanisme om ontbossing en bosdegradatie tegen te gaan.
  • In ruil voor aantoonbare resultaten in het bestrijden van ontbossing en bosdegradatie, duurzaam bosbeheer en bosherstel, krijgen landen met tropisch bos middelen van rijke landen om hun bossen beter te beschermen.
  • Het mechanisme vertrekt van een economische logica – opportuniteitskost en waarderen van echte kost van bos.
  • Het heeft tot nu toe onvoldoende resultaten opgeleverd. Het is niet het verhoopte middel geworden om snel veel bos te beschermen.
  • Het heeft wel een basis gelegd voor beter bestuur rond bos in verschillende landen.
  • De flow van middelen als belangrijk deel van de oplossing blijft wel relevant.
• Wat verstaan we onder ‘primair’ bos?
  • Primair bos is onaangetast bos.
  • Aangezien het onaangetast is, is het veel waardevoller dan nieuw bos. 
  • Nieuw bos heeft honderden jaren nodig om dezelfde status te bereiken.
• Wat is Loss & Damage?
  • Loss & Damage is één van de drie pijlers uit het klimaatakkoord van Parijs, naast mitigatie en adaptatie.
  • Het houdt de vergoeding van de schade in door de veroorzakers van klimaatontwrichting (rijke landen), die nu al onvermijdelijk is voor sommige landen. 
  • Denk aan eilandstaten die onder water komen te staan, overstromingen in Pakistan,…
• Waarom die grotere verantwoordelijkheid van ‘rijke’ landen?
  • Rijke landen hebben meer CO2 uitgestoten en blijven dat doen.
  • Ook ontbossing werd en wordt nog steeds grotendeels veroorzaakt door rijke landen.
  • Daarom spreekt men over ‘common but differentiated responsibilities’: alle landen moeten inspanningen doen, maar rijke landen moeten arme ondersteunen.
  • De grote verantwoordelijkheid van rijke landen om iets aan de klimaatcrisis te doen is een van de belangrijkste componenten van de onderhandelingen en het opkrikken van de financiering door die landen is ook de eis van BOS+.
• Wat is het IPCC?
  • Dit orgaan van de Verenigde Naties bestaat uit deskundigen die ongeveer elke 5 jaar verslag uitbrengen over de wetenschappelijke kennis over klimaatverandering, de gevolgen ervan en hoe we het probleem best aanpakken.
• Wat is CO2-equivalent?
  • CO2 is het belangrijkste broeikasgas dat voor klimaatopwarming zorgt, maar niet het enige.
  • Ook Methaan (CH4), stikstofoxiden (N20) en Complexe Fluorverbindingen zijn gassen die in kleinere hoeveelheden voorkomen in de atmosfeer, maar veel krachtigere broeikasgassen dan CO2.
  • Om de zaken overzichtelijk te houden, wordt de uitstoot van alle broeikasgassen uitgedrukt in CO2-equivalenten.
• Wat is adaptation (adaptatie)?

  In de strijd tegen de klimaatverandering gaat de meeste aandacht doorgaans naar de beperking (mitigation) van de opwarming: minder uitstoten. Maar nu de gevolgen zich steeds meer laten voelen, is er ook meer aandacht voor maatregelen om de samenleving aan te passen aan de impact die al onvermijdelijk is geworden: adaptation. Denk maar aan dijken tegen de stijgende zeespiegel, meer groen om steden af te koelen, of het kweken landbouwgewassen die beter bestand zijn tegen droogte.

• Wat is emissiehandel?

  Een emissiehandel, ook koolstofmarkt genoemd, is een systeem waarbij landen en bedrijven bepaalde uitstootrechten toegewezen krijgen en daar vervolgens handel mee kunnen drijven. Een land of bedrijf dat minder uitstoot dan toegelaten, kan de extra rechten verkopen aan een andere speler die meer uitstoot dan toegelaten. Het bekendste voorbeeld is het Europese ETS of Emissions Trading Scheme.

• Wat is emissions gap?

  De ‘uitstootkloof’ is verschil tussen wat nodig is aan klimaatactie en wat tot nu toe is beloofd door de regeringen. Die kloof blijft erg breed: bij het huidige beleid stevent de planeet af op een opwarming met 2,8 graden Celsius tegen het einde van deze eeuw, stelt het VN-milieuagentschap Unep. Als alle landen hun huidige klimaatbeloften zouden uitvoeren, blijft dat 2,4 tot 2,6 graden Celsius, ruim boven de doelstellingen van 1,5 en 2 graden die zijn afgesproken in Parijs.

• Wat is IPCC?

  Het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) is een panel van honderden gerenommeerde klimaatwetenschappers die de wetenschappelijke basis voor de onderhandelingen leveren. De lijvige rapporten over de oorzaken en gevolgen van de klimaatverandering gelden als synthese van de meest recente wetenschappelijke kennis en vormen zo het referentiemateriaal voor de onderhandelaars.

• Wat is het Klimaatakkoord van Parijs?

  Het klimaatakkoord van Parijs uit 2015 vormt het fundament voor alle volgende toppen. In Parijs kwamen 195 landen in een historisch, bindend klimaatakkoord overeen om de gemiddelde temperatuurstijging op aarde onder de 2 graden Celsius te houden, en te streven naar 1,5 graad om de ergste gevolgen te vermijden.
  Het akkoord verplicht de deelnemende landen om plannen in te dienen voor nationaal klimaatbeleid en om over de uitvoering daarvan te rapporteren. Rijke landen gingen akkoord om armere te steunen om hun klimaatdoelstellingen te halen, met een fonds van 100 miljard dollar. De doelstellingen opgenomen in die nationale klimaatplannen zijn echter niet bindend, net als de bijdragen aan het klimaatfonds.

• Wat is klimaatfinanciering?

  Op de klimaattop in Kopenhagen in 2009 werd ontwikkelingslanden steun beloofd van minstens 100 miljard dollar per jaar in klimaatfinanciering om ze te helpen hun uitstoot terug te dringen en zich te wapenen tegen de effecten van extreem weer. 
  Dertien jaar later is die belofte nog niet ingelost, tot frustratie van veel ontwikkelingslanden. Ten vroegste volgende jaar zou de doelstelling van 100 miljard dollar gehaald worden. Bovendien gaat het vaak om leningen, die de armste landen vooral met een grotere schuldenberg opzadelen.

• Wat is methaan?

  CO2 speelt meestal de hoofdrol in het klimaatdebat, maar ook methaan (CH4) krijgt steeds meer aandacht. Methaan verdwijnt weliswaar sneller dan CO2 uit de atmosfeer, maar is in tussentijd wel tot 23 keer krachtiger als broeikasgas. Steeds meer studies wijzen op een grote methaanduitstoot uit veeteelt, gaswinning en smeltende permafrost.

• Wat is mitigation?

  Mitigation (beperking) is de omvattende term voor pogingen om de klimaatverandering zo veel mogelijk af te remmen, bijvoorbeeld door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen of door broeikasgassen uit de atmosfeer te verwijderen. De term wordt vaak tegenover adaptation (aanpassing) geplaatst: inspanningen om de wereld voor te bereiden op de reeds onvermijdelijke klimaatverandering.

• Wat zijn negatieve emissies?

  De uitstoot van broeikasgassen in de atmosfeer noemen we positieve emissies. Om de klimaatverandering te stoppen moet die uitstoot niet alleen zo snel mogelijk naar beneden, maar kunnen we ook proberen om broeikasgassen uit de atmosfeer te halen: negatieve emissies. Dat kan met technologie, maar ook gewoon door bossen aan te planten of veengebieden te herstellen.

• Wat is net zero (netto nul)?

  Net zero is een concept waarbij de uitstoot zo sterk mogelijk wordt verminderd. Uitstoot die niet of erg moeilijk te schrappen is, wordt vervolgens gecompenseerd met bijvoorbeeld nieuw bos, zodat de rekensom op netto nul uitkomt. Het concept is controversieel: volgens tegenstanders biedt het regeringen en bedrijven een ontsnappingsroute om eerder uitstoot te compenseren dan echt inspanningen te doen om die te verminderen.

• Wat is Runaway Climate Change?

  Runaway climate change is een klimaatverandering die op hol slaat en niet meer te stoppen is, ook al zou alle uitstoot stoppen. Sneeuwbaleffecten (feedback loops) spelen daarin een grote rol. Zo krimpt het poolijs, waardoor minder zonlicht weerkaatst wordt, het donkere water sneller opwarmt en het overblijvende ijs dus nog sneller krimpt.
  Een ander voorbeeld is de smeltende permafrost, die veel methaan vrijgeeft en zo de klimaatverandering weer aanzwengelt. De 2 graden-doelstelling is een belangrijke voorwaarde om een dergelijke ‘op hol geslagen klimaatverandering’ te vermijden.

• Wat is UNFCCC?

  Het UNFCCC of United Nations Framework Convention on Climate Change is het internationale verdrag uit 1992 waarin de internationale gemeenschap zich voor het eerst voornam om een gevaarlijke menselijke invloed op het klimaat te vermijden. Het verdrag zelf bevat geen bindende doelstellingen, maar vormde wel de basis voor latere akkoorden zoals het bekende Kyoto-protocol. Het secretariaat, gevestigd in het Duitse Bonn, organiseert de klimaatconferenties.