thema
Het voorkomen (mitigatie) en het opvangen (adaptatie) van de klimaatveranderingen is één van de grootste uitdagingen in de geschiedenis van de mensheid. Met overstromingen in België, hittegolven in Canada en bosbranden in Siberië grijpt de klimaatcrisis hier en nu om zich heen, en drukt ons met de neus op de feiten dat geen enkel land gespaard blijft van de gevolgen. Bossen staan onder druk van klimaatverandering, maar tegelijkertijd remmen ze de klimaatverandering af én beperken ze de nadelige gevolgen ervan. Bos en klimaat zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden. Of zoals steeds meer studies en de klimaatconferenties van de afgelopen jaren bevestigen; een duurzaam bosbeleid vormt een sleutelelement in elk toekomstscenario voor een duurzame klimaatpolitiek.
Bossen en bomen hebben een gigantisch potentieel om broeikasgassen te onttrekken aan de atmosfeer en vast te leggen in hun bodems en biomassa. Ze zijn onze beste CO2-captatiemachines. Op dit moment nemen bestaande bossen jaarlijks ongeveer een kwart van de globale C02-uitstoot terug op, en door aan massaal bosherstel te doen, kan dit mitigatie potentieel nog aanzienlijk worden opgedreven. Maar behalve koolstofopslag, voorzien bomen en bossen ons nog van heel wat andere ecosysteemdiensten; ze maken ons weerbaarder tegen de gevolgen van klimaatverandering die wie nu al voelen, ze bufferen temperatuurswisselingen en droogte en houden meer water vast in de omgeving. Bossen en bomen verzachten de impact van extreme neerslag en de daarmee gepaard gaande erosie en overstromingen waardoor ze ook bijdragen aan onze voedselzekerheid. Tenslotte is het behoud, beheer en herstel van bossen een cruciale factor voor de bescherming en het herstel van de biodiversiteit – dat andere, heel grote wereldwijde probleem.
Helaas ontsnappen bossen en bomen zelf niet aan de negatieve gevolgen van de klimaatcrisis. Stijgende temperaturen, veranderingen in neerslagpatronen en meer extremen zorgen in veel regio’s voor verdroging van wouden, waardoor deze ecosystemen kwetsbaarder worden en terecht komen in een neerwaartse spiraal. Dit zien we in onze Vlaamse bossen in de hoge sterfte bij bepaalde soorten (onder invloed van plagen en ziekten zoals de letterzetter bij de fijnspar, of droogte bij de beuk), in de toegenomen frequentie en kracht van bos- en natuurbranden wereldwijd, en in een alarmerende degradatie van tropische wouden zoals het Amazonewoud dat plaatselijk dreigt te verworden tot droge savanneHet Amazoneregenwoud is de afgelopen twee decennia snel aan herstellend vermogen verloren. Data-analyse toont aan dat het kan veranderen in een savanne-achtig gebied..
Omgekeerd draagt bosdegradatie en ontbossing ook weer bij aan de klimaatcrisis: een gevaarlijke feedback loop. Tropische ontbossing blijft zich aan een alarmerend tempo doorzetten, voortgestuwd door de groeiende vraag naar producten als vlees, palmolie, soja, cacao, koffie, rubber, hout en mais, en door de aanleg van industrie en infrastructuur. En zelfs in het bosarme Vlaanderen is ontbossing vandaag nog niet de uitzondering die het zou moeten zijnHet VRT-duidingsprogramma PANO toonde in haar reportage van 23/2/22 i.s.m. BOS+ aan hoe er in Vlaanderen nog te veel bomen worden gekapt. Lees hier onze nabespreking. . Alles samen verdwijnt zo jaarlijks nog een oppervlakte bosgebied groter dan België; goed voor ongeveer 10% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.
Hoewel de aandacht voor bos en bomen als nature based solutions in het klimaatverhaal de voorbije jaren sterk toenam, zien we dit nog onvoldoende vertaald in een gedegen bescherming van bestaande en financiering van nieuwe bossen. Vandaag krijgen natuurlijke klimaatoplossingen slechts 3% (!) van de totale klimaatfinanciering toegewezen: een habbekrats in vergelijking met hun enorme mitigatiepotentieelEen verzuchting die we al sinds de COP24 (2018) in Katowice uiten..
Hoe werkt BOS+ rond dit thema?
BOS+ gelooft in een holistische kijk op bos en klimaatDeze holistische kijk op bos en natuur droeg BOS+ uit tijdens de COP26 in Glasgow (2021).. Het beschermen, herstellen en uitbreiden van onze bossen en natuur (een ruimtelijke aanpak van de klimaatcrisis zo je wil) en het terugdringen van emissies mogen vooral niet tegen elkaar in de weegschaal gelegd worden. Beide strategieën moeten allebei, en bovendien zo snel mogelijk, worden ingezet willen we een kans maken om de klimaatcrisis het hoofd te bieden. Onze natuur is een sterke bondgenoot, op voorwaarde dat we haar daarvoor de ruimte laten én op voorwaarde dat we haar veerkracht niet verder op de proef stellen.
En laat ons niet vergeten dat engagementen en investeringen voor natuurlijke klimaatoplossingen moeten gaan naar de juíste oplossingen. Geen monoculturen van uitheemse boomsoorten die eenzijdig focussen op koolstofopslag, maar ook geen conservatieprojecten die onvoldoende rekening houden met inheemse gemeenschappen, landrechten en lokale behoeften. Wel: bosbehoud aangepast aan de lokale context, waarbij inheemse gemeenschappen die rond en van die bossen leven, nauw worden betrokken en hun rol kunnen opnemen als stewards van het bosInheemse volkeren blijken de beste bewakers van de bossen in Latijns-Amerika te zijn. Lees er meer over.. Bosherstel met een lange-termijnvisie en met inheemse soorten, dat bestaande beschermde gebieden terug verbindt en in ecosysteemdiensten voorziet voor de lokale bevolking. En boslandbouw (agroforestry) die het inkomen van boerengemeenschappen diversifieert. Oplossingen dus die een evenwicht vinden tussen het inspelen op lokale noden enerzijds en de belangen van een globale maatschappij anderzijds, en die landschappen, mensen en natuur veerkrachtiger maken. Zulke integrale oplossingen zijn niet altijd de meest goedkope of gemakkelijke, maar wel de enige die op lange termijn kunnen werken.
BOS+ brengt dit in de praktijk door:
- Samen te werken met partnerorganisaties in 6 landen in Latijns-Amerika en AfrikaGa op ontdekking doorheen onze projecten in Vlaanderen en de tropen. die lokale en inheemse gemeenschappen versterken in het beheer van hun boslandschappen en in het verhogen van de koolstofopslag door uitbreiding en herstel.
- Via bosbehoud, met bijzondere aandacht voor primair en ecologisch waardevol bos, de natuurlijke opslagcapaciteit van tropische bossen in stand te houden en te vermijden dat de opgeslagen CO2 in de atmosfeer terecht komt.
- De aanleg van kleine landschapselementen en agroforestry (boslandbouw) systemen te ondersteunen, zowel in Vlaanderen als in onze tropische partnerlanden.
- Boseigenaars en -beheerders in Vlaanderen te ondersteunen om hun bossen uit te breiden Mee investeren in bos? Eén adres: het Bosfonds van BOS+. en weerbaar te maken tegen het veranderend klimaat.
- Via duurzaam bosbeheer en duurzame houtontginningMaak kennis met ons project WOOD-DESIGN waarbij we 5 houtbedrijven laten samenwerken met 5 designers. Doel? Samen op zoek gaan naar alternatieve bestemmingen voor resthout. ervoor te zorgen dat CO2 op lange termijn wordt opgeslagen in constructiehout en meubels in een economisch rendabel verhaal.
- Vanuit een voorbeeldrol, communicatie, educatie, onderzoek en beleidswerk een grotere maatschappelijke waardering en meer gunstige beleidscontext te creëren voor de rol van bossen als natuurlijke klimaatoplossing, met bijzondere aandacht voor bosuitbreiding en de rol die hierin is weggelegd voor inheemse en lokale gemeenschappen. En door bij te dragen aan kennisopbouw rond de rol van bomen en bos in het klimaatverhaal.
- Particulieren, bedrijven en andere actoren in de richting te duwen van een klimaatpositief verhaal, onder meer door CO2 compensaties via Treecological. Én zelf het goede voorbeeld te geven door een klimaatpositief organisatiebeleid.
